Kalendar
15. 11. 2018. 00:00 >> 23:31 0
15. novembar
Izbor i priprema: Č. Đurđić
Na današnji dan 1630. umro je njemački astronom, matematičar i fizičar Johan Kepler, koji je s tri fundamentalna zakona o kretanju planeta dokazao Kopernikovu hipotezu o heliocentričnom sistemu. U prvom zakonu objasnio je da se sve planete kreću po elipsama kojima je u jednom od žarišta Sunce; u drugom, pak, da se planete kreću tako da radijus vektor (vektor koji spaja središte Sunca i središte planete) u jednakim vremenskim intervalima opisuje jednake površine, bez obzira na udaljenost planeta od Sunca; i u trećem – da se kvadrati vremena okretanja planeta oko Sunca (T) odnose kao kubovi velikih poluosa (a) njihovih eliptičnih putanja. Izračunao je i površinu i zapreminu geometrijskih tijela koja do tada nijesu bila proučavana. Svojom pričom “Somnium” (San), pisanom na latinskom, koja između ostalog govori o mogućnosti i opasnostima putovanja u svemir, započeo je, dvjesta godina prije drugih, naučno-fanstastični žanr u književnosti. Bavio se i astrologijom.
1787 - Umro je njemački kompozitor i dirigent Kristof Vilibald Gluk, autor oko 100 opera od kojih je sačuvano četrdeset. Reformisao je operu tako što je muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji. „Nastojao sam da muziku ograničim na njen pravi zadatak: da služi poeziji, da bi pojačavala izraz osjećanja i interesantnost situacije, ne prekidajući radnju, niti joj slabeći intenzitet nekorisnim ukrasima“, pisao je Gluk. Komponovao je opere za bečki dvor Marije Terezije, a potom živio u Parizu, gdje su njegova djela bila predmet žustre polemike. Utro je put muzičkoj drami. Poznata djela: "Orfej i Euridika", „Alčesta“, "Paris i Helena", "Ifigenija na Tauridi".
1912 - U toku pohoda crnogorskih trupa na Skadar, kralj Nikola je s Rijeke Crnojevića uputio pismo generalu Mitru Martinoviću u kojem je, zbog mogućih diplomatskih rješenja koja su u tom trenutku bila aktuelna u vezi sudbine Skadra, sugerisao da se za napad pripremi, ali da ga ne izvodi do druge naredbe. Objašnjavajući okolnosti u kojima se odlučio za odlaganje napada, kralj Nikola je istakao da bi u trenucima kada se pregovara o definitivnom miru, koji od časa do časa može biti zaključen, bilo grehota izgubiti tri-četiri hiljade ljudi zbog Skadra, koji će nam – saopštio je kralj Nikola – pripasti jednim potezom pera. Ukoliko se to ne desi, napisao je kralj, napad ostaje kao već planirana mogućnost.
1916 - Umro je poljski pisac Henrik Sjenkjevič, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905, koji je svjetsku slavu stekao istorijskim romanima "Quo vadis", "Ognjem i mačem", "Kroz pustinju i prašumu". Manje uspješno od istorijskih, obrađivao je i teme iz savremenog života. “Quo vadis”, njegovo najbolje ostvarenje, jedno je od najviše izdavanih i prevođenih poljskih književnih djela.
1939 - U Podgorici je izašao iz štampe prvi broj lista «Glas Crne Gore», organa radničko-seljačke stranke za Crnu Goru, umjesto dotadašnjeg ilegalnog lista «Crna Gora». Štampan je petnaestodnevno, a odgovorni urednik bio je Budo Tomović. U redakciji lista bili su Blažo Jovanović, Božo Ljumović, Mirko Vešović i književnik Đorđe Lopičić. Izašla su samo tri broja jer je list ubrzo ugušila cenzura.
1957 - Na Jezerskom vrhu na Lovćenu instalisan je prvi sistem za prijem TV signala iz susjedne Italije, za tada malobrojne vlasnike TV aparata u Crnoj Gori.
1976 - Umro je Žan Gaben, jedan od najpopularnijih i najdarovitijih francuskih filmskih i pozorišnih glumaca. Snimio je oko 90 filmova, najčešće s režiserima veteranima francuske kinematografije. Poznati Gabenovi filmovi su: "Obala u magli", "Velika iluzija", "Dan se rađa".
1990 - NATO i Varšavski pakt dogovorili su se u načelu o drastičnom smanjenju konvencionalnog naoružanja. To je bio prvi dogovor o konvencionalnom naoružanju dva vojna saveza poslije Drugog svjetskog rata.
2008 - Lideri dvadeset najbogatijih država svijeta složili su se na skupu u Vašingtonu da je potrebna tješnja makroekonomska saradnja kako bi se povratio rast, izbjegla negativna prelivanja i podržale tržišne ekonomije u usponu, kao i zemlje u razvoju. Mnogi lideri naglasili su i potrebu uključivanja strožije regulative za finansijski sektor, u kojem se ogroman rizik sa cijenama nekretnina, pogotovo u SAD-u, 2007. vratio kao bumerang i pokrenuo finansijsku krizu.
2009 - U Beogradu je, u 95. godini, umro patrijarh Srpske pravoslavne crkve Pavle. Zamonašio se 1948, a na vanrednom zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora, žrijebom je 1990. izabran za 44. poglavara Srpske pravoslavne crkve.
2009 - Američki predsjednik Barak Obama počeo je trodnevnu posjetu Kini tokom koje je potencirao partnerske odnose Pekinga i Vašingtona i razgovarao s kineskim naučnicima o kontoverznim nuklearnim programima Sjeverne Koreje i Irana. Lideri SAD i Kine razgovarali su o klimatskim promjenama, trgovini i bezbjednosnim problemima.
2010 - Predstava Crnogorskog narodnog pozorišta “Don Žuan”, u adaptaciji i režiji Ane Vukotić, osvojila je na XV Jugoslovenskom pozorišnom festivalu u Užicu nagradu Ardalion za režiju. Za najbolju mušku ulogu u istoj predstavi nagrada je pripala Draganu Mićanoviću, a za najbolju kostimografiju Leu Kulašu.
2012 - U Kini, u kojoj se rukovodstvo zemlje bira svake desete godine, predstavljeni su novi lideri. Za predsjednika Stalnog komiteta Politbioroa Kine, vrhovnog tijela koje rukovodi drugom po veličini ekonomijom u svijetu, izabran je Si Đinping sa još šest članova komiteta.
2012 - Povodom Svjetskog dana filozofije instalirana je vremenska kapsula, koja je zakopana u sjedištu UNESKO-a u Parizu. Iz UNESKO-a je objašnjeno da je ideja bila da svi zainteresovani ostave poruku, predmet, knjigu, crtež, fotografiju, odnosno sve ono što smatraju da je za današnjeg čovjeka od značaja, a možda neće biti dostupno budućim generacijama. Kapsula će biti iskopana 2062.
Na današnji dan dogodilo se i sljedeće:
1920 - U Ženevi je održana prva skupština Lige naroda.
1923 - Galopirajuća inflacija u Njemačkoj dostigla je vrhunac – osam milijardi maraka za jedan američki dolar.
1933 - Na Cetinju je izašao prvi broj nedjeljnog informativnog lista «Narodna štampa». Urednici lista bili su Đorđije Gvozdenović-Jezerac i Ilija Martinović, dok je vlasnik bio Ilija Radulović.
2006 - Hrvatska je saopštila da je prvi put od proglašenja nezavisnosti 1991. odobrila azil strancu, jednoj Afrikanki koja je iz domovine pobjegla od vjerskog i seksualnog proganjanja.
2008 - U Podgorici je otvoren vešeraj “Wash & dry”, prvi te vrste u Crnoj Gori. Vlasnik vešeraja je Ivan Đukanović.
2010 - Njemački automobilista Sebastijan Fetel postao je najmlađi prvak u istoriji Formule jedan.
Komentari 0
ostavi komentar