33 GODINE

VIDEO I FOTO: Godišnjica Titove smrti

Prije 33 godine, 4. maja 1980, preminuo je nekadašnji doživotni predsjednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito.

Tito je preminuo u bolnici u Ljubljani, a njegovoj sahrani u Beogradu prisustvovalo je više od 200 visokih ličnosti iz čak 127 zemalja.

Tito se na čelu Jugoslavije nalazio punih 35 godina i imao je nesumnjivo izuzetan ugled u svijetu.

Posebno je veliki značaj, u međunarodnim odnosima, imala njegova uloga kao jednog od osnivača Pokreta nesvrstanih, što je u tadašnjim međunarodnim okolnostima imalo veliki značaj.

U unutrašnjoj politici ostavio je ustrojstvo koje se se na kraju pokazalo kao neodrživo - Ustav iz 1974., a specifičan sistem konsenzusa predstavnika republika i pokrajina pokazao se kao nerješiv problem kada se raspao Savez komunista Jugoslavije.

Tačan datum njegovog rođenja nije poznat, ali je rođendanom smatran 25. maj 1892, što je proslavljano kao Dan mladosti - u skladu s jakim kultom ličnosti koji je sistematski građen tokom njegove vladavine.

Rođen je Kumrovcu, u Zagorju, u hrvatsko-slovenačkoj porodici.

Kao austrougarski kaplar učestvovao je u Prvom svjetskom ratu.

Ranjen je i zarobljen u Rusiji 1915, pa je izvesno vrijeme proveo kao zarobljenik.

U njegovim zvaničnim biografijama navođeno je da je potom učestvovao u Oktobarskoj revoluciji.

U Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca vratio se krajem oktobra 1920, kada je postao član Komunističke partije, a 1937. njen generalni sekretar, poslije smenjivanja i streljanja Milana Gorkića, prethodnog lidera KPJ.

Radio je 1936. i 1937. u Kominterni u Moskvi u vrijeme kad je likvidiran znatan broj jugoslovenskih komunističkih prvaka.

Kao vođa KPJ predvodio je u Drugom svjetskom ratu Partizanski pokret (Narodnooslobodilačka vojska).

Iz rata je izašao kao legendarni vođa.

Osim borbe protiv okupatora, jedinice pod njegovom komandom sprovele su komunističku revoluciju - tokom i nakon rata. U zanosu "revolucionarne pravde" nestale su desetine hiljada nekomunista - pod maskom "borbe protiv saradnika okupatora" - čime je u stvari nepovratno uništen čitav građanski sloj.

Odbio je Staljinov pritisak 1948. (Rezolucija Informacionog biroa komunističkih partija) nakon čega je decenijama dobijao značajnu finansijsku i vojnu pomoć (vojnu većinom do polovine pedesetih) od SAD.

Kao osnivač i lider Pokreta nesvrstavanja, njegova reč u tadašnjim međunarodnim okolnostima imala je u više navrata izuzetnu težinu.

Osim odbijanja Staljinovog pritiska 1948. njegov ugled je takođe bio posljedica činjenice da je bio posljednji veliki ratni lider Drugog svjetskog rata koji je toliko dugo ostao na čelu svoje zemlje.

Period njegove vladavine, i pored kritickog stava prema načina na koji je rješavao neka unutrašnja politička i ekonomska pitanja, među većinom građana bivše Jugoslavije i dalje važi za simbol boljeg, sigurnijeg i uređenijeg života od potonjeg.

Tito je umro 4. maja 1980. u Kliničko-bolničkom centru u Ljubljani.

Četiri dana kasnije u Beograd je, na sahranu doživotnog jugoslovenskog predsjednika, došlo oko 700.000 ljudi, među kojima 209 državnih i partijskih delegacija iz 128 zemalja. To je bio najposjećeniji pogreb nekog državnika u 20. vijeku.

Posljednju poštu Titu, koji je bio i jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih, tada su odali 31 šef države, 22 premijera, četiri kralja, šest prinčeva i 11 predsjednika skupština. Iz svijeta podijeljenog po hladnoratovskim linijama, došli su državnici iz oba bloka.

Titovom smrću počeli su dezintegracioni procesi koji su doveli do raspada SFRJ, uz kritike njegove vladavine i distanciranja od njegovog lika i djela.

Svake godine, na godišnjicu Titove smrti, u Kuću cvijeća u Beogradu u kojoj je sahranjen, dolaze poštovaoci, simpatizeri, porodica i posjetioci iz svih krajeva bivše Jugoslavije.

Od 1980. Kuću cvijeća, u sklopu Muzeja istorije Jugoslavije, posjetilo je više od 17 miliona ljudi. Broj posjetilaca se 1990-tih godina znatno smanjio, ali posljednjih godina ponovo raste.

Jutros su počele da stižu na njegov grob, kolone od nekoliko stotina građana, poštovalaca maršala.

Prva je na grob cvijeće položila udovica Jovanka Broz, a za njom i ostali građani iz svih krajeva bivše SFRJ, najviše Slovenaca i Makedonaca, a najavljena je i velika grupa iz BIH.

(B92)