UOČI SVJETSKOG DANA ROMA

Nema značajnih pomaka u socijalnoj inkluziji Roma

Osmi april svake godine obilježava se kao međunarodni dan Roma. Iz Instituta socijalne inkluzije navode da je to prilika da se istakne sve ono što se u prethodnom periodu uradilo na inkluziji ove manjine, ali i da se ukaže na ono što tek treba da se uradi.

U Institutu smatraju da situacija nije mnogo bolja u odnosu na prethodne godine. „Osim pojedinačnih dobrih projekata i legislative koja je u skladu sa svim evropskim standardima, u kvalitativnom smislu, tačnije, u svakodnevnom životu većine Roma nema značajnijih promjena“.

Tvrde da će i ove godine 8. april proći u znaku loših statistika.

„Broj nepismenih i onih van obrazovnog sistema je zabrinjavajuće veliki u odnosu na pripadnike drugih nacionalnih zajednica. Zapošljavanje i dalje ostaje nedostižno za veliki broj Roma, naročito onih koji imaju završeno srednjoškolsko obrazovanje i položen stručni ispit za rad u državnim organima. Oni su, zajedno sa svojim sunarodnicima koji nemaju nikakvo obrazovanje, upućeni jedino na komunalne službe i sezonske poslove“.

Problem stanovanja i elementarnih uslova za život svakodnevica je Roma u svim opštinama u Crnoj Gori, navodi se u saopštenju povodom međunarodnog dana Roma.

„Ovaj problem naročito pogađa raseljenu populaciju u kampovima na Koniku, koji žive u uslovima nedostojnih ljudima. Pravni status kao osnov za ostvarivanje svih ostalih prava nije regulisao značajan broj Roma u Crnoj Gori. Ovaj dio populacije se i dalje suočava sa brojnim i za mnoge od njih nerješivim problemima u oblastima obrazovanja, zapošljavanja, stanovanja“.

U Institutu socijalne inkluzije navode da rezervisan stav prema napretku u integraciji Roma i Egipćana ima i Evropska Unija, „koja, kroz svoje izvještaje, konstatuje da se sprovođenje mjera i aktivnosti u ovom procesu odvija sporo da se postiže ograničen napredak u obrazovanju, zapošljavanju i svim ostalim oblastima života“.

U ovoj NVO smatraju da su krajnje zabrinajvajuće pojave maloljetničkih ugovorenih brakova i prosjačenja romske i egipćanske djece i navode da je, u ukupnom broju maloljetnika/ca koji stupaju u brak i imaju djecu, najviše je Roma/kinja i Egipćana/ki.

Iz Instituta upozoravaju da je prosjačenje „gotovo u potpunosti pojava koja karkteriše samo romsku zajednicu i to u najvećem procentu djecu iz ove zajednice. Posljedice koje prosjačenje sa sobom nosi su, osim psihičkih i fizičkih poremećaja, to što ovu djecu lišava mogućnosti obrazovanja. Tolerisanjem i ignorisanjem ove pojave samo se reprodukuje već postojeće siromaštvo romske zajednice. Odgovor institucija na ovu pojavu nije efikasan i efektivan, o čemu govori veliki broj djece koju svakodnevno možemo vidjeti na ulici. U istraživanju, koje je naša organizacija sprovela, evidentirali smo preko 150 djece koja prose po ulicama crnogorskih gradova“.

Ipak, u Instututu socijalne inkluzije, ističu napore koje je država preduzela u pogledu poboljšanja situacije.  „Usvojena je nova Strategija za poboljšanje položaja Roma i Egipćana 2012-2016 kojom se predviđaju konkretne mjere u pravcu integracije RE u naredne četiri godine. To predstavlja kontinuitet u naporima Vlade u integrisanju romske i egipćanske manjine. Vlada je kroz Startegiju za trajno rješavanje pitanja interno raseljenih lica i Koordinacioni odbor koji parti realizaciju akcionog plana učinila veliki pomak u rješavanju pravnog statusa Roma iz kampova na Koniku. Oni su dobili status stranaca sa stalnim nastanjenjem koji im omogućava da ostvaruju sva prava kao i svi ostali građani“.

U praksi funkcionišu mjere afirmativne akcije, posebno u oblasti obrazovanja, konstatuju u saopštenju. „Naša organizacija je, zajedno sa Ministarstvom prosvjete, uticala na povećanje broja RE u srednjim školma i na fakultetima kao i na obezbjeđivanje besplatnog vanrednog polaganja IV razreda“.

Po mišljenju ljudi iz ove NVO, pažnju u perspektivi treba usmjeriti na obezbjeđivanje održivog finansiranja  i na unaprijeđenje kadrovske strukture u institucijama da bi se omogućilo stabilno i kontinuirano sprovođenje  procesa inkluzije. Takođe, neophodna je evaluacija i monitoring korišćenja sredstva u procesu inkluzije.

„Ukupno gledano,  ostaje još puno toga što treba učiniti da bi se u narednim godinama moglo govoriti o značajnijim pomacima u inkluziji Roma i Egipćana“, zaključuije se u saopštenju koje potpisuju Biljana Alković, izvršna direktorica i Andrija Đukanović, programski direktor Instituta socijalne inkluzije.