[ Objavila: M.M.Lj. ]

ANALIZA POPOVIĆA

"Projekti mHE neisplativi bez subvencija"

Privatna isplativost projekta malih hidroelektrana (mHE) pada na neprihvatljivo nizak nivo kada se projekcije očiste od subvencija, odnosno kada se simularaju bilansi na način da se u njima polazi od tržišnih cijena. To se navodi u analizi socio-ekonomske efikasnosti malih hidroelektrana u Crnoj Gori, koju je uradio prof. dr Milenko Popović, za potrebe Svjetske organizacije za zaštitu prirode (WWF).

Kako se navodi u saopštenju, zahvaljujući uspostavljenom sistemu podsticaja proizvodnje električne energije iz obnovljih izvora prosječna privatna isplativost 11 projekata mHE koje su obrađene u analizi, tj. isplativost iz ugla investitora i zajmodavca je izrazito visoka.

Prema sprovedenoj analizi ona iznosi 15,5% i daleko je veća od takozvane zahtijevane stope prinosa, odnosno minimalne stope po kojoj su preduzetnici spremni da investiraju u posao tog nivoa rizika, a koja u slučaju energetike iznosi oko 8%.

“Dodatno, ako analizirane projekte mHE posmatramo samo iz perspektive vlasnika kompanija koje gazduju mHE, tada stopa prinosa svih projekata u prosjeku iznosi gotovo nevjerovatnih 53,5%. Očito ovdje se radi o gotovo spektakularno visokoj stopi prinosa. Ovo dodatno uvećanje stope prinosa je rezultat činjenice da su ovi 'dobro zaštićeni' projekti dominantno finansirani putem kredita”, navodi se u analizi prof. dr Milenka Popovića.

Projekti mHE, kako se navodi, koji svi skupa imaju negativnu vrijednost ekonomskog toka, a nemaju istovremeno neke nemonetarne pozitivne eksterne koristi, kao što su koristi od ekoloških usluga  kojima bi to kompenzirali, “moraju biti društveno loši projekti”.

“Naime, utvrđeno je da je sadašnja vrijednost ekoloških koristi nastalih usljed smanjenja emisije CO2 ekvivalentna godišnjoj vrijednosti koja se kreće u rasponu od 192.000 eura godišnje do 249.000 eura godišnje.Te koristi čine osnovu kojom se opravdavaju subvencije za proizvodnju struje u mHE. Međutim, ove koristi su više nego četiri puta manje od subvencija koje bi upravo trebale da predstavljaju nadoknadu za nemonetarne koristi. Dodamo li ovome vrijednost ekoloških šteta od mHE, koja je višestruko veća od koristi, slika katasrofalne štete postaje potpuna”, navodi se u saopštenju.

Postoje i pozitivni uticaji mHE na blagostanje nekih zainteresovanih strana: državni budžet, javni prihodi lokalne samouprave, novo-zaposleni.

“Međutim ti su pozitivni efekti višestruko manji od negativnog uticaja subvencija na smanjenje blagostanja potrošača.Subvencionisane cijene električne energije u Crnoj Gori doprinose smanjuju potrošačevog viška, kao mjere njegovog blagostanja  i u istoj srazmjeri dovode do povećanja proizvođačevog profita. Drugačije rečeno ove cijene dovode do preusmjeravanja sredstava iz ruku potrošača u ruke vlasnika kapitala mHE”, navodi se u saopštenju.

“Važno je napomenuti da se u prethodnim godinama od povlašćenih proizvođača električne energije iz mHE energija otkupljivala po cijeni koja je 61% do 2,14 puta veća od cijena na međunarodnom tržištu, a direktno na štetu građana Crne Gore koji iz ovog razloga imaju povećane račune za električnu energiju.  Građani Crne Gore će i u nadolazećem periodu recesije i ukupne ekonomske stagnacije zemlje zbog posljedica izazvanih virusom SARS-CoV-2 kroz račune za električnu energiju nastaviti sa plaćanjem subvencija investitorima u mHE “, navodi Milija Čabarkapa, iz WWF Adrije.