Objavila: M.M.Lj. [ Portal Analitika ]

VUKOVIĆ OCIJENIO

Tramp neće donijeti promjenu vlasti u CG

Očekivanja dijela javnosti, koji u pobjedi Donalda Trampa na izborima za predsjednika SAD-a vide šansu za promjenu vlasti u Crnoj Gori i promjenu vanjskopolitičkog kursa su krajnje neutemeljena, kaže za Portal Analitika doc. dr Ivan Vuković, profesor na Fakultetu politickih nauka.

“Građani Crne Gore koji smatraju da bi vlast u Crnoj Gori, kao i vanjskopolitički kurs naše države, trebalo mijenjati po svaku cijenu, u Trampovoj pobjedi prepoznaju šansu za realizaciju svojih političkih ciljeva. Nakon što sam nedavno imao priliku da na sjednici Komiteta za vanjsku politiku američkog Kongresa posvećenoj Pristupnom protokolu Crne Gore NATO savezu čujem kako o ovom procesu govore kongresmeni iz redove obje stranke, takva očekivanja smatram krajnje neutemeljenim”, kaže Vuković.      

 Vuković, koji je trenutno na post-doktorskim studijama na Univerzitetu Džordž Vašington, ocjenjuje i da ukoliko bi, u narednom periodu Tramp zaista djelovao u sferi vanjske politike onako kako je najavljivao tokom predsjedničke kampanje, to značilo dodatno slabljenje političkog prisustva Sjedinjenih Država na prostoru Balkana. Posljedice takve politike po stabilnost našeg regiona bile bi, po njegovom sudu, veoma negativne.

“Naš region već odavno se ne nalazi u središtu interesovanja američke vanjske politike. Tokom 1990-ih, Sjedinjene Države su odigrale ključnu ulogu u zaustavljanju ratnih sukoba na prostoru bivše Jugoslavije, predvodile NATO koaliciju u vojnoj akciji protiv tadašnje SRJ, te dominantno doprinijele rješavanju etničkog konflikta u Makedoniji. Međutim, nakon terorističkih napada na Njujork i Vašington 2001. godine, prioriteti vanjske politike SAD se mijenjaju u pravcu borbe protiv globalnog terorizma. Evropa, a time i Zapadni Balkan, ostaju izvan fokusa djelovanja američke administracije i tokom dva mandata predsjednika Obame koji, pored Bliskog Istoka, najvažnijim vanjskopolitičkim pitanjem smatra transpacifičke odnose. Na osnovu viđenog prethodnih mjeseci, teško da bi neko mogao biti impresioniran stepenom Trampovog poznavanja međunarodne politike. U tom kontekstu, o Balkanu je sasvim izlišno govoriti. Zato je naročito važno ko će biti Trampovi najbliži saradnici, odnosno ko će preuzeti rukovođenje State Department-om i Ministarstvom odbrane SAD. S druge strane, ukoliko bi, u narednom periodu, novi američki predsjednik zaista djelovao u sferi vanjske politike onako kako je najavljivao tokom predsjedničke kampanje, to bi značilo dodatno slabljenje političkog prisustva Sjedinjenih Država na ovom prostoru. Posljedice takve politike po stabilnost našeg regiona bile bi, po mom sudu, veoma negativne. Štaviše, sklon sam da vjerujem da je nedostatak interesovanja Bijele kuće za Evropu u prethodnom periodu značajno doprinio produbljivanju političke krize u kojoj se Evropska unija trenutno nalazi. Stoga se nadam da će dobar dio onoga što je, na temu međunarodnih odnosa, Tramp saopštavao uoči izbora ostati na nivou retorike”, kaže Vuković.

Govoreći o tome ko će novom američkom predsjedniku biti saveznici u Evropi, Vuković ističe da, imajući u vidu vrijednost istorijskog nasljeđa prijateljstva Sjedinjenih Država i demokratske Evrope, za očekivati je da će Donald Tramp nastaviti putem kojim su se, još od vremena Frenklina D. Ruzvelta i Harija Trumana, kretali svi njegovi prethodnici.

“Istina, sudeći prema njegovim predizbornim nastupima, dalo bi se zaključiti da Tramp ne gleda previše blagonaklono na ideju multilateralizma u međunarodnim odnosima, te da bi krajnji rezultat njegove vanjske politike mogla biti jedna vrsta američkog neoizolacionizma. O tome,vjerovatno, najubjedljivije govore Trampova otvorena podrška ideji istupanja Velike Britanije iz članstva u Evropskoj Uniji, kao i krajnje pragmatičan (“platite pa ćemo vas braniti”) stav u odnosu na budućnost NATO saveza. S druge strane, ne treba smetnuti s uma da su ovakve izjave prije svega bile namijenjene američkoj političkoj javnosti koju je, u populističkom maniru, Tramp nastojao ubijediti u svoju bezrezervnu posvećenost zaštiti nacionalnih interesa Sjedinjenih Država. Uostalom, činjenica da se visoko na listi njegove političke agende nalazi i značajno povećanje budžeta za odbranu koji u ovom trenutku iznosi gotovo 600 milijardi dolara na godišnjem nivou (iznos veći od onoga koji za te namjene troši narednih deset zemalja na listi zajedno), jasno svjedoči o vanjskopolitičkim ambicijama budućeg američkog predsjednika”, smatra Vuković.

Nakon pobjede Donalda Trampa, kako kaže on, mnogi očekuju i naglo poboljšanje odnosa između Sjedinjenih Država i Rusije koji se posljednjih godina nalaze na najnižem nivou još od perioda Hladnog rata.

“U tom cilju, koordinacija u borbi protiv Islamske države i terorizma uopšte predstavlja moguću platformu za unaprjeđenje saradnje dvije zemlje. Osim toga, Trampove najave napuštanja intervencionističke politike Sjedinjenih Država u svrhu promjene nedemokratskih režima, čiji je “naslikovitiji” primjer invanzija na Irak 2003. godine, naišle su na odobravanje zvanične Moskve. S druge strane, postavlja se pitanje da li bi takva politika Vašingtona zaista bila podudarna s interesima Putinovog režima u situaciji u kojoj se njegov nedemokratski karakter i golemi socio-ekonomski problemi u kojima se Rusija trenutno nalazi, uspješno prikrivaju upravo pričom o navodnoj ugroženosti vanjskopolitičkih interesa. Drugim riječima, s nestankom onoga što Kremlju bliski mediji interpretiraju kao agresivno ponašanje SAD na međunarodnom planu, trenutni način vladanja Rusijom bilo bi mnogo teže legitimisati. Uz to, bez obzira na njegove simpatije prema političkom “mačizmu” ruskog predsjednika, zaboravlja se da je Tramp izabran na, za američke prilike, izrazito nacionalističkoj platformi. Tome, konačno, valja dodati i činjenicu da republikanci u Sjedinjenim Državama na Rusiju tradicionalno ne gledaju nimalo blagonaklono. Konačno, konzervativni politički krugovi u SAD nijesu prethodnih godina kritikovali Obamu zato jer bio previše agresivan na međunarodnoj sceni, već upravo suprotno, zbog njegove navodne slabosti i neodlučnosti u borbi protiv onih koji, poput Rusije, ugrožavaju američke nacionalne interese”, kaže Vuković za Portal Analitiku.  

Objašnjavajući činjenucu da su, sudeći po anketama gradjani Crne Gore su podržavali Trampa,  on smatra da je riječ o nekoliko motiva čiji je korijen isto anti-zapadno, odnosno anti-američko osjećanje.

“Prvi, rekao bih najbanalniji, odnosi se na činjenicu da je Hilari Klinton supruga bivšeg američkog predsjednika koji je, što se Zapadnog Balkana tiče, ostao dominantno upamćen po vojnim akcijama NATO saveza u Bosni i Hercegovini i na Kosovu. Iz tog razloga, među Srbima u Crnoj Gori i širom regiona, samo prezime Klinton i dalje ima izrazito negativan prizvuk. Istovremeno, Donald Tramp i Vladimir Putin su tokom kampanje za predsjedničke izbore u SAD-u u više navrata, i u mjeri mogućeg, razmijenili komplimente na račun političkog stila i nastupa. Ovdašnjim pristalicama ruske politike kojih, sudeći prema rezultatima oktobarskih izbora u Crnoj Gori, nije mali broj, to je bio jasan signal za kojeg od dva pretendenta na mjesto predsjednika SAD da se opredijele. Uz to, među jednim brojem ljudi u našoj državi, Trampov nešto pomirljiviji ton prema Moskvi shvaćen je kao izraz spremnosti da se Rusija prihvati kao Americi ravnopravan partner u međunarodnoj politici. Na taj način, autoritarni politički svjetonazor koji Putin simbolizuje i nastoji projektovati van granica države na čijem je čelu, a koji očito impresionira naše pomenute sunarodnike,  bio bi u potpunosti legimitisan i vrjednosno izjednačen s demokratskim principima koji čine okvir za djelovanje SAD na međunardnom planu”m kažće Vuković.