Pobjeda [ Objavila: M.L.B. ]

PRVE U EU

U Italiji i Malti država ne finansira partije

Italija i Malta su prve države u Evropi koje su ukinule finansiranje stranaka iz javnih izvora, pokazuju podaci Istraživačkog centra Skupštine Crne Gore.

Istraživački centar je analizirao finansiranje političkih stranaka u Austriji, Belgiji, Češkoj, Danskoj, Hrvatskoj, Estoniji, Finskoj, Grčkoj, Islandu, Italiji, Litvaniji, Malta, Njemačkoj, Portugalu, Sloveniji, Španiji, Srbiji i Švedskoj. Glavni prihodi političkih partija, za finansiranje redovnog rada i izborne kampanje, potiču iz javnih i privatnih izvora.

Među analiziranim zemljama postoje one kod kojih propisima nije predviđeno javno finansiranje političkih partija a to su - Italija i Malta.

Ukidanje

U Italiji su 2018. godine održani prvi izbori na kojima su se političke partije finansirale isključivo iz privatnih izvora. Tome je prethodilo postepeno ukidanje javnog finansiranja u periodu od 2014. do 2017. godine.

Osim toga, u Njemačkoj je usvojena izmjena Ustava koja predviđa da se političkim partijama koje narušavaju demokratski poredak u zemlji, u skladu sa odlukom Ustavnog suda, ukida javno finansiranje, dok političke partije u većini analiziranih zemalja Belgija, Češka, Hrvatska, Danska, Finska, Grčka, Litvanija, Portugal, Srbija, Slovenija takođe mogu biti lišene javnog finansiranja određeni vremenski period između ostalih sankcija zbog kršenja propisa o finansiranju političkih partija nepodnošenje finansijskih izvještaja, prikazivanje netačnih podataka u izvještajima, prihvatanje nelagalnih donacija i slično.

Što se tiče privatnog finansiranja političkih partija putem donacija, u većini analiziranih zemalja predviđene su zabrane ili ograničenja pojedinih vrsta donacija, poput stranih donacija, anonimnih ili donacija pravnih lica.

Strane donacije

Strane donacije zabranjene su u Austriji, Češkoj, Hrvatskoj, Estoniji, Grčkoj, Islandu, Litvaniji, Malti, Portugalu, Sloveniji, Srbiji i Švedskoj.

Nasuprot tome, države koje dozvoljavaju strane donacije političkim partijama i kandidatima su Belgija, Danska, Finska od pojedinaca, udruženja ili fondacija koje predstavljaju iste ideološke stavove, Italija uz ograničenja koja važe za sve ostale donacije, Njemačka, uz ograničenje od 1.000 eura po donatoru.

Donacije pravnih lica tkz. korporativne donacije, političkim partijama i kandidatima u potpunosti su zabranjene u Estoniji, Litvaniji i Sloveniji, a djelimično u Belgiji propisi ne dozvoljavaju direktne donacije pravnih lica za kampanju, ali omogućavaju sponzorstva pravnih lica uz ista ograničenja kao i za donacije fizičkih lica i Španiji gdje pravna lica mogu donirati samo za kampanju, ali ne i za redovan rad. Ostale zemlje dozvoljavaju korporative donacije, uz određena ograničenja iznosa donacije.

Anonimne donacije

Anonimne donacije političkim partijama i kandidatima zabranjene su u Belgiji, Hrvatskoj, Estoniji, Finskoj, Islandu, Italiji, Litvaniji, Portugalu, Sloveniji i Srbiji. U Češkoj nije propisana eksplicitna zabrana anonimnih donacija, ali je predviđeno da identitet svih donatora mora biti naveden u godišnjem finansijskom izvještaju.

Sa druge strane, pojedine zemlje dozvoljavaju anonimne donacije do određenog iznosa, poput Austrije i Njemačke do 500 eura, Grčke kuponi vrijednosti 15 eura čiji ukupni iznos na godišnjem nivou ne može preći 75.000 eura za partije koje se finansiraju iz budžeta i 20.000 eura za one koje ne dobijaju redovna finansijska sredstva od države, Malte 50 eura i Švedske gdje je izmjenama propisa 2018. godine vrijednost anonimnih donacija ograničena je na pet odsto od osnovne cijene rada koja se utvrđuje na godišnjem nivou.

Danska je izuzetak među analiziranim zemljama budući da dozvoljava anonimne donacije, a zakonodavstvo propisuje samo uslov u pogledu javnog objavljivanja podataka o identitetu donatoru za donacije vrijednosti iznad 2.700 eura.

Po pitanju utvrđivanja gornje granice iznosa donacija političkim partijama i kandidatima, među analiziranim zemljama jedino zakonodavstvom Danske i Švedske ta granica nije predviđena.

Različite gornje granice iznosa donacija za finansiranje redovnih aktivnosti političkih partija i donacija za izbornu kampanju predviđene su u Finskoj, Hrvatskoj, Litvaniji, Srbiji i Španiji, dok u ostalim zemljama nijesu predviđena specifična ograničenja donacija za izbornu kampanju, već važe opšta ograničenja iznosa donacija političkim partijama.