VJEŠTAČKA DRŽAVA

Srebrenica jača razdor između FBiH i RS

Američki stručnjak za Balkan Stiven Mejer smatra da BiH, uprkos pritisku Zapada, nikada nije uhvatila korijen kao država, te da će priča o Srebrenici produbiti razdor između već obogaljene Federacije BiH i uspješnije Republike Srpske.

Mejer naglašava da je Dejtonskim sporazumom napravljena vještačka BiH, bez "osnivačkih priča" neophodnih za njeno održavanje, dok su priče i epovi, koji su važni ljudima koji žive u BiH, orijentisani protiv ujedinjene, svrsishodne države.

On navodi da je Zapad, a naročito Vašington, insistirao da BiH bude konstruisana iz ruševina poslije ratova iz devedesetih godina prošlog vijeka, prenio je bosanski portal Haber.

"Uprkos pritisku sa Zapada BiH nikada nije uhvatila korijen kao država. Centralne institucije grcaju, a prava moć je u rukama etničkih /nacionalnih/ zajednica i lidera. Ova tendencija će samo biti pojačana pričom o Srebrenici - produbiće razdor između već obogaljene Federacije i uspješnije Republike Srpske", naveo je Mejer u autorskom tekstu za Srnu pod nazivom "Temelji BiH".

Mejer u tekstu postavlja pitanje: „Šta su osnivačke priče i mit o modernoj državi BiH, te navodi da oni postoje, ali nisu povezani sa državom, nego sa nacionalnim grupama koje žive u BiH“.

"Srbi u BiH prihvataju iste priče i mitove kao svi ostali Srbi. A, sada i muslimani u BiH imaju svoju 'osnivačku priču'. Tragedija iz Srebrenice iz jula 1995. godine postala je ista vrsta epa za muslimane, kao što su Kosovo Polje i Jasenovac za Srbe“.

Srebrenica - srceparajuća tragedija za muslimane

Srebrenica je bila emotivna, srceparajuća tragedija za muslimane od 1995. godine. Ali, Srebrenica je kulminirala u primarni muslimanski osnivački ep kada je postala lokacija masovnog sahranjivanja 409 novoidentifikovanih žrtava u julu.

Možda je najupečatljivija priča ona o sahranjivanju bebe u Memorijalnom centru Potočari, nedaleko od Srebrenice. Postoje neslaganja o tome da li su svi sahranjeni - naročito beba - zaista bili žrtve masakra u Srebrenici. Ali, to je irelevantno.

Važno je da muslimani vjeruju da su to sve bile žrtve i da njihovo stradanje služi ne samo kao tačka za okupljanje muslimana, nego i kao spomenik o brutalnosti Srba", ističe Mejer.

On navodi da "osnivačke priče" za Srbe i muslimane imaju najmanje jednu zajedničku stvar - sve predstavljaju tragični gubitak i sredstvo za identifikaciju "drugih". Jedinstvena je pojava, dodaje Mejer, da priče i mitovi budu zasnovani skoro isključivo na tragediji, a ne na pozitivnim pričama o slavi koja inspiriše.

Mejer naglašava da se svaka država vraća pričama u kojima je uhvaćena suština njihovog osnivanja - nekom velikom događaju ili događajima oko kojih građani mogu da se okupe, što državi daje kredibilitet. Ponekad su te priče istinite, ponekad su mit. Najčešće su kombinacija činjenica i mita.

Nevažno je da li su ove "priče o osnivanju" istinite. Važno je da one služe kao emotivna i psihološka osnova za uspostavljanje države, smatra Mejer.

On podsjeća da za Sjedinjene Države rat vođen u revoluciji od 1775. do 1783. godine i građanski rat vođen od 1861. do 1865. godine predstavljaju te priče o osnivanju. Za Francusku takva priča je revolucija od 1789. do 1799. godine, a za savremenu Rusiju revolucija iz 1917. godine.

"Osnivačke priče" u regionu

"Ove revolucije su proklamovane kao temelji slobode, demokratije, oslobođenja i jednakosti - a da li je to tačno ili ne, nevažno je. To su svakako istorijske činjenice, ali i one sadrže mitove koji su neophodni za američku, francusku i rusku percepciju samih sebe, a pružaju i emotivne temelje o veličini i značaju ovih zemalja“, istakao je Mejer.

On navodi da Balkan u tome nije izuzetak i da se, štaviše, u ovom regionu mogu naći neke od najdirljivijih i emotivno najsnažnijih "osnivačkih priča".

"Makedonci i dalje ponosno gledaju u prošlost i na bitku kod Gaugamela iz 331. godine prije nove ere, kada su Makedonci porazili vojsku moćnog Persijskog carstva. U skorije vrijeme pozivaju se na Ilindenski ustanak iz 1903. godine protiv opadajućeg Otomanskog carstva. Činjenica da ustanak nije uspio - nije važna", naglašava Mejer.

Za Srbe postoje dvije "osnivačke priče" - bitka na Kosovu Polju iz 1389. godine i, jednako važno, pokolj Srba /i ostalih/ u Jasenovcu od 1941. do 1945. godine.

Moguće je ustvrditi, ističe Mejer, da su masovna ubistva koja je počinila Titova OZNA i pogubljenje Draže Mihailovića po završetku Drugog svejtskog rata poslužili kao "osnivačke priče" za drugu Jugoslaviju.