[ Index.hr, Objavila: R.P. ]

POČETAK HOLOKAUSTA

Prije 80 godina dogodila se Kristalna noć

U noći između 9. i 10. novembra 1938., dakle prije točno 80 godina, krenuli su masovni progoni Jevreja u Trećem Rajhu, koji je tada osim Njemačke obuhvatao i Austriju i Sudete. Taj događaj poznat je kao Kristalna noć.

Nacisti su već usvojili rasne zakone, a petnaestak dana ranije deportovali su hiljade poljskih Jevreja iz Njemačke u Poljsku. Deportovane je poljska vlada odbila da primi i oni su danima čekali na granicama, dok konačno nijesu dobili odobrenje za ulazak u zemlju.

Među deportovanima nalazila se i obitelj Heršelaela Grinzpana, poljskog Jevreja koji je živio u Francuskoj. Ogorčen postupcima nacista ubio je njihovog diplomatu Ernsta vom Ratha. Želio je da ubije ambasadora grofa Johanesa von Velcecka, ali on nije bio u ambasadi.

Ubistvo kao izgovor

Nacistima je ubistvo diplomate poslužilo kao savršen izgovor za progon Jevreja. Adolf Hitler je tog dana bio u Minhenu gdje je slavio 25-tu godišnjicu neuspješnog Pivničkog puča iz 1923. godine. Naredio je ministru propagande Jozefu Gebelsu da organizuje stare jurišne odrede i da krenu sa uništavanjem jevrejske imovine i hapšenjima Jevreja.

Iako je sve to trebalo da izgleda kao spontano nasilje običnih Njemaca ogorčenih atentatom, u akciju se uključio i Gestapo. Šef Gestapa poslao je telegram svim policijskim stanicama u Njemačkoj: "Dogodiće se akcije protiv Jevreja i posebno njihovih sinagoga. Ne ometajte ih."

Uhapšeno 30 hiljada Jevreja, prošireni logori

Policija se ipak umiješala. Hapsili su Jevreje čija imovina je kasnije uništena. Procjenjuje se da je uhapšeno oko 30 hiljada Jevreja starih od 16 do 60 godina. Da bi ih imali gdje smjestiti nacisti su morali proširiti postojeće koncentracione logore Dahau, Buhenvald i Sašenhausen.

Procjenjuje se da je te noći na ulicama ubijeno oko 200 Jevreja, ali i neki Nijemci, samo zato što su nasilnicima ličili na Jevreje.

Žrtve morale da plate kaznu

Ni policija, ni vatrogasci, nijesu se miješali u zločine. Mirno su gledali kako gori većina od oko 1000 sinagoga u Njemačkoj. Uništeno je i više od 7500 prodavnica jevrejskih vlasnika. Upravo zbog stakla razbijenih izloga, ta noć je i dobila ime Kristalna noć. Nacisti su zaplijenili svu odštetu koju su osiguravajuća društva trebala da isplate vlasnicima trgovina, a Jevreji su kolektivno morali da plate kaznu od milijardu maraka, što je tada iznosilo oko 400 miliona dolara.

Početak Holokausta

Samo sedmicu kasnije, Jevrejima je zabranjeno da pohađaju škole, uveden im je policijski sat, a ubrzi im je zabranjen i pristup većini javnih mjesta u Rajhu.

Svijet je reagovao, ali ne previše burno. Amerika je povukla svog ambasadora iz Njemačke, ali nije prekinula diplomatske odnose.

Naziv Kristalna noć, skovali su nacisti, predstavljajući tu noć kao nešto sjajno za Njemačku. Danas je u Njemačkoj prihvaćeniji naziv Noć pogroma, koji puno bolje opisuje sve što se te noći zaista događalo. Kristalna noć uglavnom se doživljava kao početak Holokausta.