[ Index.hr, Objavila: R.P. ]

ZA I PROTIV EU

Evropski izbori biće daleko od dosadnih

Izbori za Evropski parlament obično nijesu posebno zanimljivi, ali ovaj put će biti drugačije. Glasanje koje će se od 23. do 26. maja ove godine održati širom evropskog kontinenta, moglo bi da se pretvori u svojevrsni referendum oko 60-godišnjeg eksperimenta zvanog Evropska unija.

Posljedice ovih izbora biće dalekosežnije od glasanja za članove Evropskog parlamenta, odnosno uticaće i na druge institucije Evropske unije, pa i na nacionalne politike članica, piše Blimberg Biznisvik (Bloomberg Businessweek).

Kako će izbori za Evropski parlament uticati na budućnost Evrope?

U mnogim zemljama, pitanje uloge EU-a dominira i domaćom politikom. Postoji mogućnost da protivnici EU-a, poput Nigela Faragea, Marin Le Pen i Matea Salvinija, dobiju dovoljno mjesta u parlamentu da zaustave donošenje proevropskih propisa. Francuski predsjednik Makron, već je najavio da će centralno pitanje izbora biti ko je za Evropu, a ko protiv nje.

Koje stranke su protiv EU orijentacije?

Posebnan fokus biće na Salvinijevoj Ligi 5 zvjezdica i Nacionalnom frontu Marin Le Pen, koje će pokušati da stvore snažnu anti-EU frakciju u Evropskom parlamentu. Dosada su euroskeptici tradicionalno bili podijeljeni i nijesu uspijevali da formiraju jedinstveni blok u parlamentu.

Šta žele anti-EU stranke?

Dosada su se uglavnom distancirale od retorike koja se zalaže za raspad EU i izlazile sa blažim zahtjevima, poput ponovnog uspostavljanja nacionalnih granica. Stive Banon, bivši savjetnik američkog predsjednika Trumpa, osnovao je u Briselu organizaciju Pokret, čiji je zadatak da podrži populističke stranke koje se zalažu za nacionalni suverenitet i suzbijanje imigracija.

Jesu li birači siti Evropske unije?

Evropski parlament redovno aprovodi ankete o podršci birača Evropskoj uniji i čini se da više ljudi nego ikad, čak 62 posto, smatra da je članstvo njihove zemlje u EU dobra stvar. Još veći broj ispitanika, 68 posto, izjavilo je da njihova zemlja ima koristi od članstva u EU. S druge strane, mnogi građani sumnjičavo gledaju na zakonodavce i evropsku birokratiju iz Brisela i više ih zanima nacionalna politika. Na posljednje izbore za Evropski parlament 2014. godine izašlo je samo 42,6 posto birača.

Kako se sprovode izbori?

Bira se 705 poslanika u Evropskom parlamentu, i to tako da svaka zemlja predstavlja jednu izbornu jedinicu. Izlaskom Velike Britanije, zaustavljeno je povećanje broja poslanika, dosada ih je bio 751. Svaka zemlja dobiće poslanike proporcionalno broju stanovnika. Unutar zemlje, stranke osvajaju mjesta u Evropskom parlamentu proporcionalno broju glasova.

Šta je zapravo Evropski parlament?

Radi se o zakonodavnom tijelu koje se može uporediti sa američkim Predstabničkim domom u Kongresu ili Donjim domom parlamenta Velike Britanije. U EU nema Gornjeg doma, već tu funkciju imaju vlade zemalja članica. Evropski parlament, dio je sistema upravljanja Evropskom unijom i jedina je institucija EU-a koja okuplja izabrane predstavnike. Prvi izbori za Evropski parlament održani su 1979. godine.

Koja su ovlašćenja Evropskog parlamenta?

Odobrava proračun EU-a vrijedan oko 140 milijardi eura i donosi evropske zakone u svim društvenim oblastima. Potvrđuje vođstvo Evropske komisije, izvršnog tijela Europske unije, donosi rezolucije i sprovodi postupke u pitanjima od javnog interesa. Može da uložiti veto na bilo koji trgovinski sporazum EU-a i da odbaci ili izglasa ugovore, kao što je onaj o Bregzitu. Iako nema spoljnopolitička ovlašćenja, Evropski parlament služi kao svojevrsni barometar javnog mišljenja i može da nacionalne vlade podstrekne na akcije.

Koliko EP utiče na donošenje odluka?

Parlament se izborio za pažnju javnosti kada je 1999. godine natjerao na ostavku kompletnu Evropsku komisiju pod vođstvom Francuza Žaka Santera. Od tada, neprekidno jača njegova uloga, koja se ogleda i u promjenama nacionalnih ustava zemalja članica, ali i sve većem političkom utjicaju. Posljednja dva predsjednika Evropske komisije, morala su da pristanu na kadrovske promjene unutar komisije, zbog primjedbi Evropskog parlamenta. Što se tiče zakonodavne uloge, Evropski parlament će vjerojatno uspjeti da svim članicama nametne ukidanje pomjeranja sata dva puta godišnje.