[ Milena Stanojević, RCG ]

U ZETSKOM DOMU

Subotić: Šest premijera uprkos pandemiji

U Kraljevskom pozorištu "Zetski dom" 2021. godina je bila uspješna sa veoma raznovrsnim repertoarom koga su obilježile brojne premijere. Direktor Kraljevskog pozorišta Ilija Subotić kazao je za Portal RTCG da je uprkos složenoj epidemiološkoj situaciji s pandemijom korona virusa, Kraljevsko pozorište “Zetski dom” u 2021. godini realizovalo redovne repertoarske aktivnosti, šest premijera. To je, kaže, veoma respektabilan podatak i kada bismo govorili o poslovanju u redovnim okolnostima.

U Kraljevskom pozorištu “Zetski dom“ 2021. godina je možemo reći bila uspješna sa veoma raznovrsnim repertoarom koga su obilježile brojne premijere, ali i reprizna izvođenja različitih predstava. Šta je ono što bi se vi izdvojili kao posebno važno za vašu instituciju kulture?

Subotić: Uprkos složenoj epidemiološkoj situaciji s pandemijom korona virusa, Kraljevsko pozorište “Zetski dom” u 2021. godini realizovalo je redovne repertoarske aktivnosti, šest premijera, što je veoma respektabilan podatak i kada bismo govorili o poslovanju u redovnim okolnostima, započelo rad na sedmom projektu, uz niz komplementarnih aktivnosti od značaja za ostvarivanje ove djelatnosti i javnog interesa, u skladu sa zakonom.
Kada govorimo u kategoriji novih produkcija, u maju je održana premijera predstave “Rani jadi”, prema motivima istoimenog djela Danila Kiša u režiji Petra Pejakovića, čiji su učesnici djela i mladi iz Cetinja.
U cilju pružanja podrške nezavisnoj kulturnoj sceni, Kraljevsko pozorište je u koprodukciji s NVO Dramski studio "Prazan prostor" iz Podgorice realizovalo projekat “Ana Karenjina”. Čuveno i antologijsko djelo L.N.Tolstoja postavio je reditelj Mirko Radonjić. Navedena predstava čije su premijere održane u junu u Podgorici i u septembru na Cetinju, zabilježila je pozitivne kritike u Crnoj Gori i zavrijedila dvije nagrade na ovogodišnjem Festivalu internacionalnog alternativnog teatra – FIAT.
Septembar je takođe bio u znaku još jedne premijere. Riječ je o predstavi “Čikaške perverzije”, prema tekstu američkog dramskog pisaca Dejvida Memeta, u režiji Zorana Rakočevića, u kojoj su prvi put zajednički nastupili članovi glumačkog ansambla koji je formiran početkom ove godine.
Kraljevsko pozorište „Zetski dom“ stvorilo je uslove za realizaciju premijere predstave “Ko se boji Vidržinije Vulf?”, Edvarda Olbija, u režiji jednog od najznačajnijih evropskih stvaralaca današnjice Paola Mađelija, koja je prošle godine otkazana zbog pandemije korona virusa.
Osim navedene, u oktobru je premijerno izvedena i predstava “Tobelija, mimikrija”. Riječ je o tekstu jednog od najznačajnih crnogorskih dramskih pisaca Ljubomira Đurkovića, u režiji Mirjane Medojević.

Kraj decembra obilježila je i premijera predstave "Nije to to studije Fausta" što je regionalni projekat uz učešće “Zetskog doma“. Na kakav je odziv naišla ova predstava?

Subotić: U smislu premijera, godinu smo zaključili i realizacijom predstave “Nije to to – studije Fausta”, prema motivima poznatog Geteovog dramskog spjeva Faust, odnosno tekstu Simone Semenič, u režiji slovenačkog i jednog od najboljih evropskih reditelja Tomija Janežiča. U značajnoj regionalnoj koprodukciji Crne Gore, Republike Srbije i Bosne i Hercegovine, s međunarodnim ansamblom, učestvovali su Kraljevsko pozorište „Zetski dom“, Sarajevski ratni teatar – SARTR, Međunarodni teatarski festival MESS i NVO “Aparat” iz Sarajeva, kao i Beogradsko dramsko pozorište.
Odnosi mita i realnosti u našoj regiji, ali i pravljenje mosta između Zapada i Istoka, neke su od tema koje ova predstava, uz svu svoju posebnost i specifičnost, preispituje, a što je naišlo na izuzetnu reakciju publike u najstarijem crnogorskom državnom teatru, kojom smo veoma zadovoljni.

U “Zetskom domu“ oformljen je i stalni glumački ansambl od pet umjetnika pa kako ste zadovoljni onim što su do sada postigli i realizovali?

Subotić: Početak godine obilježilo je formiranje glumačkog ansabla Kraljevskog pozorišta “Zetski dom” nakon pauze od gotovo sedamdeset godina, koji čine diplomirani dramski umjetnici: Jelena Laban, Vule Marković, Jelica Vukčević, Marija Labudović i Goran Vujović – pripadnici mlađe i srednje generacije, već dokazani u brojnim pozorišnim, filmskim i televizijskim projektima.
Svoj umjetnički kvalitet u kontinuitetu potvrđuju ne samo kroz nove produkcije, već i predstave sa našeg redovnog repertoara.
Kraljevsko pozorište, razumije se, otvoreno je i za gostujuće glumce, ali i druge umjetničke saranike iz Crne Gore i inostranstva, kako bi najstariji crnogorski državni teatar ostao na liniji postizanja visokih estetskih dometa pozorišnog stvaralaštva.

Ostvarili ste i saradnja u sa Crnogorskom kinotekom pa je u proteklom periodu prikazano i nekoliko filmskih ostvarenja.

Subotić: Promocija filmova i drugih audiovizuelnih djela od javnog interesa za Crnu Goru predstavlja zakonsku obavezu i dio utvrđene repertoarske djelatnosti „Zetskog doma“.
U tom kontekstu, krajem aprila potpisan je Sporazum o saradnji s Crnogorskom kinotekom, zahvaljujući kojem je ponovo pokrenuta prikazivačka djelatnost u Prijestonici i to kroz prezentaciju i promociju bogatog i međunarodno priznatog kinematografskog opusa koji naša Država baštini.
Na taj način, publika u Kraljevskom pozorištu svakog mjeseca bila u prilici da pogleda neke od najznačajnijih filmova i audiovizuelnih materijala iz nacionalnog kinotečkog fonda, među kojima su filmski žurnal „Obnova crnogorske kraljevine 1910. godine“, rekonstruisana verzija filma „Voskrsenja ne biva bez smrti“, kao i ostvarenja „13. jul“, „Beštije“, „Čudo neviđeno“, „Pad Italije“, „Građanin Kejn“, „Francuska veza“, „Do posljednjeg daha“, „Druk“.

Iako je pandemija korona virusa otežala saradnju i realizaciju pozorišnog života vi ste uspjeli da učestvujete na nekoliko festivala. Možete li nam reći nešto o tom segmentu?

Subotić: U cilju ravnomjernog razvoja kulture i disperzije programa, Kraljevsko pozorište je tokom ove godine obezbijedilo gostovanje svojih predstava u Podgorici, Baru, Kotoru, Tivtu, Herceg Novom.
S druge strane, sa svojim predstavama i programima u “Zetskom domu” gostovali su Crnogorsko narodno pozorište, Gradsko pozorište Podgorica /Festival Barski ljetopis, Nikšićko pozorište, Festival internacionalnog alternativnog teatra - FIAT, Dramski studio Prazan prostor iz Podgorice, Fakultet dramskih umjetnosti, Međunarodni kamp za kamernu muziku. Kontinuirana je i sadržajna saradnja i s Prijestonicom Cetinje, organima i ustanovama iz njene nadležnosti.
Što se tiče regiona, ovog mjeseca smo učestvovali u Bosni i Hercegovni na Festivalu “Dani Jurislava Korenića” u sarajevskom Kamernom teatru 55. Nedavno je trebalo da gostujemo i u Subotici na Međunarodnom regionalnom teatarskom festivalu „Desire Central Station“, ali je igranje otkazano zbog bolesti glumca.
Ranije pomenuh, dozvolite da i sada podsjetim, na ovogodišnjem FIAT-u predstava „Ana Karenjina“ zavrijedila je dvije nagrade i to: glumica Sanja Vujisić za najbolju žensku ulogu, kao i reditelj Mirko Radonjić za savremeno čitanje dramske klasike.
Ove godine stigla je i nagrada “Rejhan Demirdžić” za najbolje mlade glumce koja je pripala Jeleni Laban, Jeleni Šestović, Pavlu Preleviću i Stevanu Vukoviću za uloge u našoj predstavi “Kapital”, za 59. izdanje Međunarodnog teatarskog festivala MESS u Sarajevu. 
Kada već govorim o regionalnom i međunarodnom kontekstu, dozvolite da podsjetim da je Kraljevsko pozorište, u svojstvu lidera, ove godine, u saradnji s međunarodnim partnerima, realizovalo Jadransko-jonski online pozorišni festival o nematerijalnim kulturnim dobrima. Riječ je o završnoj aktivnosti dvogodišnjeg ADNICH projekta, koji je kofinansiran od strane INTERREG-IPA CBC Italija, Albanija i Crna Gora. Online festival je podrazumijevao prezentaciju i promociju predstava i drugih programskih segmenata iz zemalja učesnica u ovom projektu. „Zetski dom“ je prikazao predstave “Pobuna mornara” i “Razgovori o ljubavu”, kao i dokumentarni film “Tihi dom”, uz učešče na konferencijama i u drugim relevantnim segmentima.
U ovoj godini potpisan je i Sporazum o saradnji s Festivalom tolerancije iz Zagreba, čiji je osnivač Branko Lustig, slavni filmski producent i dvostruki dobitnik Oskara za filmove “Šindlerova lista” i “Gladijator”, dok će saradnja podrazumijevati razmjenu referentnih pozorišnih i filmskih programa.

Kraljevsko pozorište je u fokus stavilo i djecu i mlade pa ste u sklopu programa “Studio kraljevskog pozorišta“ realizovali i predstavu Rani jadi. Da li ćete nastaviti sa ovim projektom i koliko ste zadovoljni onim što su najmlađi glumci pokazali?

Subotić: U odgovoru na prvo pitanje sam spomenuo da je u smislu premijera 2021. godina počela realizacijom predstave “Rani jadi”, u kojoj su učestvovali cetinjski osnovci o srednjoškolci. Komad je realizovan u okviru obrazovno-kulturnog segmenta Studio Kraljevskog pozorišta, te je na taj način obezbijeđeno učešće djece i mladih u kreiranju referentnog kulturnog proizvoda, što predstavlja jedan od poslova od javnog interesa u oblasti kulture i obrazovanja, zajedno sa stvaranjem uslova za razvoj kulturnih potreba i navika posebno kod najmlađe i mlade publike. Kroz ovaj segment „Zetskog doma“ ranije su realizovane i predstave „Kapital, djeca“, kao i „Ljubavno doba“, tako da ćemo s njegovom realizacijom nastaviti i u narednoj godini, imajući u vidu dosadašnji kvalitet rada i rezultate. Segmentom rukovodi referentni crnogorski reditelj Petar Pejaković, a predstave su, zaista se može reći, pokazale da naša djeca imaju izuzetan kreativni potencijal, koji na ovaj način prepoznajemo, razvijamo, unapređujemo i afirmišemo.

Kraljevsko pozorište od prije četiri mjeseca ima i svoju novu internet prezentaciju. Koji su njeni sadržaji?

Subotić: Na početku nove pozorišne sezone u septembru, “Zetski dom” je predstavio novu internet prezentaciju. Sa više od 30 rubrika i na blizu hiljadu strana, novi sajt, izuzev informativnog, predstavlja dragocjen istorijski resurs kada je riječ o našem pozorištu, ali i crnogorskoj teatrologiji. Projektom nove internet prezentacije, u smislu konceptualnog rješenja, strukture i vizije, Pozorište je nastojalo da odgovori na izazove današnjice koji stoje pred svakom modernom teatarskom institucijom i to na način koji obezbjeđuje poboljšanje ukupnog imidža kroz njeno relevantno predstavljanje u javnosti. Osim promocije tekućih repertoarskih aktivnosti, posebnu vrijednost sajta čini baza dostupnih podataka o svim predstavama u produkciji “Zetskog doma” od osnivanja do danas, što, kao jedinstven pozorišni arhiv na crnogorskom online prostoru, čini važan resurs u smislu prikaza rada najstarijeg državnog teatra kroz svih 137 godina postojanja i slobodno mogu reći da predstavlja projekat od kapitalnog značaja za crnogorsku kulturu, njeno pozorište i ukupnu teatrologiju.

U septembru su pokrenute i Pozorišne novine. Šta možemo pročitati u “Protagonistu“?

Subotić: Da, “Zetski dom” je u septembru predstavio prvi broj svojeg glasila pod nazivom Protagonist. Pored aktuelnih događaja vezanih za najstariji crnogorski državni teatar i njegove umjetničke domete, pozorišne novine će nuditi i osvrt na važan segment naše kulturne istorije, ali i otvoriti dodatni prostor za produkciju teatroloških tekstova u cilju sagledavanje različitih pojava i fenomena u pozorišnoj umjetnosti. Na ovaj način formira se još jedna platforma kojom će se pospješiti one kulturne i intelektualne aktivnosti koje su kod nas već duže vrijeme u regresiji, a to su kritička, teorijska i polemička problematizacija umjetničkih kretanja, kako na domaćoj tako i na internacionalnoj sceni.

Koliko je pandemija korona virusa poremetila planove najstarijeg pozorišta u Crnoj Gori u prethodnom periodu i šta je ono što planirate u 2022.?

Subotić: Kraljevsko pozorište „Zetski dom“ u kontinuitetu je tokom 2021. godine, uprkos nestabilnoj epidemiološkoj situaciji i njenim negativnim refleksijama na normalan rad i funkcionisanje ove nacionalne javne ustanove kulture, odgovaralo obavezama koje proizilaze iz propisanog javnog interesa u crnogorskoj kulturi i pozorišnoj djelatnosti. One se, prije svega, odnose na stvaranje uslova za pripremu i prikazivanje scenskih djela iz kulturne baštine Crne Gore i svjetske kulturne baštine, kao i inscenaciju savremene domaće i strane drame, uz realizaciju relevantnih komplementarnih aktivnosti.
U kontekstu pitanja o planovima, podsjetio bih da smo ovog mjeseca započeli rad na još jednoj novoj produkciji. Riječ je o predstavi „Predsjednice“, koju prema tekstu Vernera Švaba režira Radmila Vojvodić, dok se premijera očekuje se u prvim danima marta naredne godine.
U bitnom, u planu su nove produkcije, redovna repertoarska aktivnost, dalji razvoj i unapređenje regionalne i međunarodne saradnje.

Milena Stanojević, Radio Crne Gore