Б.Бу. [ n1 ]

REZULTATI STUDIJE

Kako zima utiče na naš organizam

Zimu karakterišu značajno duži vremenski period noći - odsustva svjetlosti i kraći period dana. To uzrokuje i niz promjena unutar organizma, "naravno u okviru dozvoljenih fizioloških oscilacija krutih homeostatskih konstanti", kaže za portal N1 prof. dr Tomislav Jovanović.

„Na našim prostorima je značajno niža temperatura, najčešće oko nulte, i u odnosu na prethodni period bez izraženih temperaturnih oscilacija. Rijetko je ta oscilacija preko 15 stepeni Celzijusa, a što je jako značajno po organizam čoveka. Jer manje ambijentalne temperature zahtijevaju angažovanje nižeg stepena adaptacionih mehanizama“, objašnjava on.

Niske ambijentalne temperature su u značajnoj mjeri praćene visokom vlažnošću vazduha, zahtijevaju i posebne oblike ponašanja, dodaje on.

„Dobra je činjenica da na našim prostorima nema ekstremno niskih temperatura, kao i to što nema značajnih oscilacija dnevno – noćnih temperatura koje bi zahtijevale dodatno angažovanje adaptacionih mehanizama sa svim posledičnim stanjima“, kaže dr Jovanović.

Kraći dan, duža noć

Prema njegovim riječima, kraći vremenski period dnevne svjetlosti (dan) sa značajno produženim periodom bez svjetlosti (noć) zahtijeva i uspostavljanje novog cirkadijalnog ritma.

„Ritma budnosti i spavanja, lučenja hormona, hranjenja, mentalne i fizičke aktivnosti. Manje sunčevih zraka sa svim svojim benefitima posledično primarno redukuje lučenje endorfina, a što direktno utiče ne samo na hormonsku homeostazu, već i niz psiho motornih procesa, koji se posebno manifestuju kod starijih i osoba za hroničnim bolestima“, navodi on.

Dodaje da su neraspoloženje, nervoza, osjećaj umora, depresija i ankzioznost izraženiji u ovom periodu.

„Znači stanja koja su direktno vezana za ambijentalne uslove življenja i o koji smo dužni da obratimo poslebnu pažnju sa aspekta medicine, neposrednog okruženja, pa i lično. To je dovoljan pokazatelj da smo svi, a poslebno starije osobe, u posebnom izazovu da svaki trenutak lijepog vremena sa sunčevim zracima iskoristimo boravkom izvan stanova i kuća“, kaže naš sagovornik.

Odjeća i ishrana

Govoreći o odjeći, dr Jovanović ističe da mora da bude prilagođena ambijentalnim uslovima – koja će pomoći u održavanju tjelesne temperature i koja ne smije da izazove pojačano znojenje sa svim posljedičnim stanjima.

Zimski period našeg podneblja zahtijeva i izmjenu ishrane sa aspekta njenog porijekla, količine i sadržaja.

„I pored činjenice da izbor hrane u savremenim okolnostima nije više uslovljen ambijentalnim uslovima i da postoje male razlike u njenom izboru bez obzira na godišnje doba, zimski period zahtijeva i niz mehanizama usmjerenih u cilju očuvanja konstantne tjelesne temperature uz navedeni oblik ponašanja. Ishrana radi produkcije veće količine toplotne energije. Hrana sa većim procentom uglavnom zasićenih masti i protenina, što zajednički uz potencijaciju rasporeda masnog tkiva u cilju očuvanja toplote kao termičkog izolatora povećaja metaboličku aktivnost organizma sa produkcijom veće količine toplotne energije“, objašnjava doktor.

Kako prilagoditi organizam

Dr Jovanović ističe da se zimski period karakteriše i većom produkcijom hormona kore nadbubrežnih žlijezda sa svim svojim efektima, kao i trajnom produkcijom viška toplotne energije. Dodaje da zimski period zahtijeva i veću adaptibilnu sposobnost organizma koja je opet uslovljena životnom dobi, stanju organizma i posebno prisutnim hroničnim bolestima.

„Zimski period zahtijeva i dodatnu adaptaciju organizma uslovljenih prisutnim klimatskim faktorima. Promjena u hormonskoj homeostazi, njen kapacitet kao osnovni ograničavajući faktor u svim daljim aktivnostima. Adaptibilna sposobnost starijih osoba i osoba sa hroničnim bolestima je značajno manja. Zbog toga ju je potrebno podupreti oblikom ponašanja, ishranom, oblačenjem, fizičkom aktivnošću, farnako terapijom. Sve u cilju sprečavanja progresije ili daljeg pogoršanja osnovne hronične bolesti kao što su gojaznost, hiperglikemijsko stanje, hipertenzija sa svim posledičnim stanjima u nivou srca i krvnih sudova centralnog nervnog sistema“, navodi on.

Savjeti za starije

Dr Jovanović naglašava da je zimski period poseban izazov i ujedno problem starijih osoba.

„Prisustvo hroničnih bolesti. Nužnost usklađivanja postojeće terapije. Prijetnja potpune izolacije sa svim negativnim posljedicama. Savjet je da fizičku aktivnost prihvate kao obavezu, ali usklađenu sa vremenskim uslovima, životnoj dobi i potrebama. Ako se pak odluče za hodanje i šetnje na otvorenom da izbjegavaju meteorološke oscilacije (kiša, snijeg ili vjetar) i da to čine u prisustvu minimum još jedne osobe kao faktora fizičke sigurnosti i, što je još važnije, verbalne komunikacije kao glavnog činioca spoja motorne-fizičke aktivnosti i verbalnih funkcija u cilju, u toj životnoj dobi, održavanja kongnitivnih sposobnosti. Fizička aktivnost na otvorenom kao prevencija osteoporoze, demijenlinizacije, gojaznosti i svih posledičnih stanja“, ukazuje on.