O.Z.

RADOVIĆ

Jačanjem kapaciteta IRF-a do snažnijeg rasta privatnog sektora

Jačanje kapaciteta Investiciono razvojnog fonda (IRF) kroz tehničku podršku Evropske investicione banke (EIB) doprinijeće snažnijem rastu privatnog sektora i transformaciji Crne Gore u otpornu i održivu ekonomiju, saopštila je njegova izvršna direktorica, Irena Radović.

„Grant EIB-a od 400 hiljada EUR za tehničku podršku IRF-u doprinijeće osnaživanju naših kapaciteta u pružanju finansijskih usluga malim i srednjim preduzećima u Crnoj Gori, u cilju unapređenja investicija i kreiranja novih radnih mjesta. Tehnička pomoć EIB-a predstavlja značajnu podršku našim naporima da osnažimo IRF, prateći najbolja iskustva finansijskih institucija iz EU, i redefinišemo postojeći organizaciono-poslovni model poslovanja“, rekla je Radović agenciji Mina-business.

Ona je dodala da će ta podrška biti značajna i u sagledavanju uslova i mogućnosti za transformaciju IRF-a u državnu razvojnu banku.

„Veoma sam ponosna, što smo u partnerstvu sa EIB-om, prvi potpisnici ove finansijske operacije sa klimatskim djelovanjem na Zapadnom Balkanu i što IRF ima vodeću ulogu u zelenoj tranziciji crnogorske ekonomije“, kazala je Radović.

Ona je podsjetila da je novi menadžment u prethodnom periodu preduzeo brojne aktivnosti kako bi IRF pratio trendove u poslovanju međunarodnih finansijskih institucija, sa posebnim fokusom na transformaciju crnogorske privrede u zelenu i digitalnu, te veću inkluziju žena i drugih ranjivih grupa.

Potpredsjednica EIB-a za Zapadni Balkan, Lilyana Pavlova, kazala je da ta finansijska institucija, time što pomaže IRF-u da poveća operativne i organizacione kapacitete, obezbjeđuje još efikasnije finansijske i savjetodavne usluge za mala i srednja preduzeća, posebno za firme koje ne dobijaju dovoljno podrške i koje se suočavaju sa poteškoćama pri pristupanju finansijskim sredstvima.

„Na taj način stvaramo uslove za brži rast privatnog sektora i transformisanje u inkluzivnu i održivu ekonomiju, čime se osiguravaju ekonomski i socijalni oporavak Crne Gore, rast i stvaranje inkluzivnih prilika za zapošljavanje, posebno za mlade, žene i ljude iz drugih ranjivih grupa“, saopštila je Pavlova agenciji Mina-business.

Ona je dodala da EIB kroz tehničku pomoć podržava IRF u poboljšavanju organizacionog i poslovnog modela, kao i sistema za nadgledanje i procjenu, kako bi se njegove strukture uskladile sa najboljim međunarodnim praksama banaka za nacionalni razvoj.

„Zahvaljujući tome, IRF će nastaviti da igra izuzetno bitnu ulogu u promovisanju finansijskih usluga malim i srednjim preduzećima u Crnoj Gori i uspostaviće još više standarde na tržištu“, rekla je Pavlova.

Ona je navela da grant potiče iz Inicijative za ekonomsku otpornost (ERI), čiji je cilj mobilizacija finansijskih sredstva za stvaranje radnih mjesta, socijalnu koheziju i razvoj vitalnih infrastrukturnih projekata na Zapadnom Balkanu.

„Nama u EIB-u je drago što možemo da osnažimo IRF tako da služi crnogorskoj ekonomiji i poveća njen održivi rast. Kao dugoročni partner u regionu, IRF nam je pomogao da otključamo više od 470 miliona EUR za crnogorsku ekonomiju i drago mi je što vidim da naša saradnja neprestano napreduje“, poručila je Pavlova.

Ona je saopštila da je EIB od početka pandemije 2020. godine obezbijedila približno 200 miliona EUR za crnogorsku ekonomiju, od čega je veći dio dodijeljen malim i srednjim preduzećima.

Ta sredstva su, prema riječima Pavlove, stavljena na raspolaganje pod povoljnijim uslovima sa nižim kamatnim stopama i produženim rokom dospjeća u okviru finansijskog paketa Tim Evropa za Covid-19 za brži oporavak Zapadnog Balkana, koji je usvojen 2020. godine.

„Tačnije, u saradnji sa IRF-om smo potpisali namjensku kreditnu liniju prošle godine sa ciljem da se mala i srednja preduzeća ohrabre da usvoje klimatski i energetski efikasne projekte i prakse, čime se omogućava brži prelazak na održivu i cirkularnu ekonomiju“, kazala je Pavlova.

Ona je dodala da je to dio klimatskog plana EIB-a, u okviru kojeg su se obavezali da znatno povećaju finansiranje u ekološki održive i klimatske projekte širom svijeta i pruže više tehničke podrške klijentima, kako bi zaštitili projekte od uticaja ekstremnijih vremenskih uslova, ali i povećali klimatsku otpornost postojeće i nove infrastrukture.

„Osim podrške malim preduzećima u različitim sektorima, kojom im se pruža pomoć pri prilagođavanju i zadržavanju postojećih operacija i radnih mjesta, EIB je finansirala obnovu pet glavnih puteva širom zemlje, ukupne dužine 180 kilometara, uključujući i nekoliko mostova i tunela“, navela je Pavlova.

Ona je dodala da se očekuje da taj projekat promoviše regionalni i nacionalni rast, olakša trgovinu, podrži razvoj privatnog sektora i doprinese ekonomskoj i socijalnoj koheziji u regionu.

EIB je, prema riječima Pavlove, podržala i unapređenje usluga kontrole letenja koje pruža SMATSA, kako bi se poboljšali pouzdanost i međusobna kompatibilnost sistema, nivoi bezbjednosti, kao i ekonomičnost letenja i cijena za korisnike avio-saobraćaja.

Radović je navela da je EIB, u saradnji sa IRF-om, od početka pandemije 2020. godine uložila 100 miliona EUR, što je pomoglo oporavak od pandemije oko 350 kompanija u Crnoj Gori.

„Sredstva su opredijeljena za očuvanje likvidnosti privrede i radnih mjesta, ali isto tako i za razvojne projekte koji doprinose stvaranju nove ekonomske vrijednosti i transformaciji ekonomije ka cirkularnom i održivom sistemu u post-pandemijskom periodu“, saopštila je Radović.

Najveći iznos kreditnih sredstava je, prema njenim riječima, opredijeljen za održavanje likvidnosti preduzetnika, malih i srednjih preduzeća iz sektora turizma i povezanih djelatnosti kao što su usluge, trgovina i poljoprivreda, koja su najviše pogođena pandemijom, te za podršku uvođenju energetski efikasnih praksi i projekata među MSP sektor u Crnoj Gori.

„Pandemija i klimatske promjene ukazuju na ranjivost i neophodnost diversifikacije crnogorske privrede. Važno je ukazati na izuzetan značaj finansijske podrške IRF-a u vrijednosti od preko 470 miliona EUR u prevazilaženje negativnih posljedica pandemije i daljem oporavku crnogorske ekonomije“, kazala je Radović.

Ona je podsjetila da je IRF u oktobru prošle godine sa EIB-om potpisala novi finansijski okvirkoji se sprovodi kroz ugovor o realizaciji prve tranše od 50 miliona EUR za podršku uvođenju energetski efikasnih praksi i projekata među MSP u Crnoj Gori.

„Kontinuitet uspješne saradnje se sada, osim finansiranja preduzetnika i sektora mikro, malih i srednjih preduzeća (MMSP), srednje kapitalizovanih i preduzeća javnog sektora, širi i na projekte klimatske akcije/zelene projekte, odnosno klimatskog ublažavanja i adaptacije“, objasnila je Radović.

Ona je saopštila da će kreditna sredstva biti dostupna preduzetnicima, MMSP i srednje kapitalizovanim preduzećima, ali i za infrastrukturne i ekološke projekte, kao i javnim preduzećima i lokalnim samoupravama, koji treba da obezbijede ispunjavanje ciljeva zaštite životne sredine poput energetske efikasnosti, smanjenja emisije gasova koji izazivaju efekat staklene bašte i ulaganja u obnovljive izvore energije.

Radović je podsjetila da je IRF usmjeren na podršku održivom inkluzivnom ekonomskom razvoju, zasnovanom na osnaživanju žena i mladih, kao i da posebno prepoznaju šansu za njihovo veće učešće u inkluzivnom postpandemijskom oporavku crnogorske ekonomije.

„IRF je i u ovoj godini, kroz finansijske programe podrške, nastavio da podržava inkluziju ranjivih grupa, kao i proširenje preduzetničke baze, naročito u dijelu podrške uključivanju žena i mladih. Imamo posebno kreirane linije za početnike u biznisu, visokoškolce, tehnološke viškove i mlade i žene u biznisu. Konstantno radimo na fleksibilnijim uslovima kreditne podrške namijenjene ženama i početnicima u biznisu“, rekla je Radović.

IRF je, prema njenim riječima, nedavno odlučio da uslove učini dodatno fleksibilnijim, te je redukovao kamatnu stopu za te ciljne grupe na dva odsto, dok u opštinama koje su ispod prosječne vrijednosti indeksa razvijenosti u Crnoj Gori kamata iznosi 1,5 odsto.

IRF je prošle godine pokrenuo kampanju za ekonomsko osnaživanje žena pod nazivom Ona pokreće biznis, u okviru koje su promovisani pozitivni primjeri klijentkinja i finansijski podržano projekti nekoliko žena u biznisu.

„Kampanja Ona pokreće biznis je naš doprinos ohrabrivanju i osnaživanju žena u Crnoj Gori da se osmjele da uđu u sopstveni ili unaprijede postojeći biznis i ona je već dala rezultate kroz veću zainteresovanost za naše linije za žene u biznisu“, navela je Radović.

Pavlova je saopštila da unapređenje rodne ravnopravnosti ima veliki potencijal za transformisanje ekonomija i podsjetila da je EIB usvojila neophodne strategije i prilagodila iznose finansijskih sredstava za podršku ženskom preduzetništvu i prilikama za ravnopravno zapošljavanje.

„Do sad neviđene ekonomske i socijalne turbulencije koje je izazvala pandemija ne samo da su poništile decenije napretka u rodnoj ravnopravnosti i ekonomskim pravima žena, već su i produbile jaz rodno zasnovanog siromaštva. Usljed pandemije, mnoge žene su bile prinuđene da se opterete dodatnim, neproporcionalnim dijelom kućnih poslova, došlo je do porasta neplaćenog pružanja njege, a da ne pominjemo školovanje kod kuće“, kazala je Pavlova.

Ona je podsjetila da žene, iako predstavljaju više od polovine populacije, sačinjavaju manje od trećine preduzetnika. U Evropi je stopa preduzetničke aktivnosti među ženama prilično niska i iznosi 5,7 odsto, što je niže u poređenju sa prosjekom od 11 odsto u ostatku svijeta. Prema statistikama, žene imaju 26 odsto niže plate od muškaraca.

„Procjenjuje se da jaz u zaposlenosti između muškaraca i žena ekonomiju EU košta 370 milijardi EUR godišnje. Stvaranje ravnopravnih prilika za žene moglo bi da stvori 145 hiljada milijardi EUR na osnovu boljeg korišćenja ljudskih vještina. Na Zapadnom Balkanu bi trebalo još dosta toga da se odradi kako bi se ravnopravnost obezbijedila u ekonomiji i politici, kao i da bi se promijenili način razmišljanja i socijalni stavovi u pogledu rodnih uloga“, navela je Pavlova.

EIB, prema njenim riječima, na Zapadnom Balkanu primjenjuje inovativne podsticajne kredite.

„Taj proizvod podrazumijeva finansijske nagrade za kompanije koje ispunjavaju određene ciljeve koji doprinose ženskom preduzetništvu, inkluzivnom zapošljavanju i radnim mjestima za mlade. Prvi kredit smo potpisali u Srbiji 2020. godine, a prošle godine sličan u Bosni i Hercegovini“, rekla je Pavlova.

Cilj je, kako je objasnila, da tu vrstu finansijskih instrumenata uvedu na Zapadnom Balkanu, uključujući i Crnu Goru, uz tehničku podršku EIB-a koja će olakšati njihovu primjenu, čime se osiguravaju održiv i inkluzivan rast i radna mjesta u regionu.

„U saradnji sa IRF-om, radimo na tome da dodatno proširimo saradnju kako bismo podržali osnaživanje uloge koju žene imaju u lokalnoj ekonomiji“, navela je Pavlova.

Ona je podsjetila da se tokom prethodne dvije godine svijet suočio sa do sada neviđenim izazovima koji su preoblikovali globalne ekonomije.

„Više nego ikada moramo da se udružimo i obrazujemo nova partnerstva kako bismo rješavali aktuelne probleme klimatskih promjena, socijalne nejednakosti i posljedica pandemije, kao i aktuelnog razornog rata u Ukrajini“, kazala je Pavlova.

U tom smislu je, prema njenim riječima, pokrenut zaseban ogranak EIB Global, kako bi proširili finansijsku i savjetničku podršku zemljama izvan EU putem timova stručnjaka na terenu, koji mogu da pruže praktičnu i direktnu pomoć.

„To je prirodni produžetak inicijative Global Gateway Evropske komisije (EK) kojom se usmjerava do 300 milijardi EUR ulaganja na globalnom nivou u projekte za digitalnu tehnologiju, klimatske promjene i energetiku, saobraćaj, zdravstvo, obrazovanje i istraživanje“, rekla je Pavlova.

Ona je poručila da će Zapadni Balkan imati koristi od šireg dometa EIB Global strategije i mogućnosti da dobije podršku specifičnu za zemlju za razvoj održivih projekata usmjerenih na klimatske promjene i socijalnu inkluzivnost.

„Drugim riječima, više stručnjaka na terenu i mogućnosti za još bližu saradnju sa lokalnim partnerima na sprovođenju ekonomskog i investicionog plana EK, Zelenog plana i drugih inicijativa“, navela je Pavlova.

Ona je saopštila da je Crna Gora uključena u te planove i da EIB nastavlja da podržava transformisanje lokalne ekonomije radi pristupanja EU u smjeru zelenog i digitalizovanog modela, kao i boljih uslova za život i poslovanje.

„Već razmatramo finansiranje nove željeznice i projekata zdravstvene zaštite, zajedno sa našom neprekidnom podrškom lokalnim preduzećima“, zaključila je Pavlova.