NA DANAŠNJI DAN...

"Ljudi i događaji" - 10. maj

"Ljudi i događaji" Radija i Televizije Crne Gore podsjeća na najvažnije događaje koji su se dogodili na današnji dan.

- 10. maja 1497. godine Amerigo Vespuči, italijanski moreplovac, krenuo je na prvo putovanje u Novi svijet. Doplovio je do obale Brazila i Hondurasa, uvjeren da je otkrio novi kontinent između Evrope i Azije.

- 10. maja 1898. u selu Rudolfštatu kod Banja Luke umro je crnogorski vojvoda, istaknuti ratnik u borbama protiv Turaka i vođa bokeljskih ustanika protiv Austrije Mašo Vrbica. Kod knjaza Nikole bio je ministar unutrašnjih djela i finansija, povjerenik u raznim političkim misijama i ekonomski reformator.

- 10. maja 1899. godine rođen je Fred Aster, američki glumac, plesač i pjevač. Njegova scenska a kasnije i filmska karijera trajala je 76 godina. U tom razdoblju je snimio 31 muzički film. Američki filmski institut ga je proglasio petom najvećom muškom filmskom zvijezdom u istoriji filma. 

- 10. maja 1933. godine u Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti su spalili više od 25.000 knjiga - Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna... Nacističko spaljivanje knjiga bilo je ceremonijalno uništavanje svega što je u suprotnosti sa nacističkom ideologijom. 

- 10. maja 1960. godine američka nuklearna podmornica "Triton" završila je putovanje oko svijeta koje je trajalo 83 dana. Za to vreme izronila je samo jednom kako bi bolesni član posade izašao na liječenje. 

- Maja 1970. godine na vrhu Lovćena, na inicijativu Vlade Narodne Republike Crne Gore, počela je izgradnja Mauzoleja, povodom stogodišnjice smrti Petra II Petrovića Njegoša. Vlada se obratila molbom vajaru Ivanu Meštroviću, na osnovu čijih zamisli je plan izgradnje uradio zagrebački arhitekta Harold Bilinić, dok je vajarski dio posla obavio vajar Andrija Krstulović iz Splita. Mauzolej, za čiju izgradnju je na vrh Lovćena izneseno oko 11 hiljada tona kamena, završen je 1974. godine. Britanski BBC, u jednom tekstu na ovu temu, kaže između ostalog:

Književnik i vladika Petar Drugi Petrović Njegoš bdi nad Crnom Gorom sa jednog od najviših vrhova nad Cetinjem, sa mjesta na kome je i želio da bude sahranjen, ali ne i iz groba koji je sebi namijenio. Njegoš je za života sagradio sebi grobno mjesto - crkvu na Jezerskom vrhu na Lovćenu koju je posvetio stricu, svetom Petru Cetinjskom, i dao amanet Crnogorcima da ga baš tu sahrane.

Njegovi posmrtni ostaci nekoliko puta su premještani sa vrha Lovćena do Cetinja i obratno. Na mjestu nekadašnje crkve u kojoj je Njegoš bio sahranjen, 1974. sagrađen je Mauzolej u kome se od tada nalazi njegov grob. Mauzeolej je danas popularna turistička destinacija do koje vodi 461 stepenik, ali i česta tema rasprava. Dok Crkva traži ponovno podizanje crkve na mjestu gdje je i bila, zagovornici Mauzoleja kažu da je to umjetničko remek-djelo koje ne može da se sruši.

- 10. maja 1979. godine umrla je Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica između dva svjetska rata, koja je slavu stekla filmom “Erotikon”. Ušla je u svjetsku enciklopediju filma. Ita Rina je igrala u 18 filmova, uglavnom čehoslovačke i njemačke proizvodnje.