Radio Slobodna Evropa [ Objavio: O.Z. ]

DOGOVOR ZA NOVU ERU

Novo vođstvo EU treba potvrdu u Strazburu

Lideri Evropske unije su poslije maratonskog samita uspjeli da se dogovore o novom liderstvu koje treba da vodi Uniju kroz Bregzit i globalne izazove koje predstavljaju Rusija, Kina i SAD predsjednika Donalda Trampa.

Lideri članica Evropske unije poslije višednevnih, tegobnih pregovora i više odbačenih predloga uspeli su da se dogovore o novom liderstvu koje će voditi EU kroz mnoštvo izazova u narednom perodu, pišu svjetski mediji, ukazujući da su teške rasprave odrazile probleme političke fragmentacije u Evropi. Dogovoreni predlozi nominovanih liderskih kandidata treba da dobiju potvrdu Evropskog parlamenta u Strazburu, piše Radio Slobodna Evropa.

Evropski lideri saglasili su se da Evropsku komisiju vodi njemačka ministarka odbrane Ursula fon der Lejen, dok bi na čelu Evropskog savjeta trebalo da bude belgijski premijer Šarl Mišel. Za novog visokog predstavnika za spoljnu i bezbjednosnu politiku je predložen šef španske diplomatije Žozep Borel, a za predsjednicu Evropske centralne banke sadašnja šefica Međunarodnog monetarnog fonda Kristin Lagard.

Težak dogovor za novu eru

Poslije više dana i noći Evropska unija je odabrala svoje lidere da vode Uniju kroz uzburkanu novu eru, u kojoj desničarski nacionalisti pokušavaju da je razbiju iznutra, dok su tradicionalne stranake oslobaljene, piše Njujork tajms.

Imenovanja za četiri najvažnije pozicije u EU uslijedila su poslije iscrpljujućeg pregovaračkog procesa među 28 članica Unije, pošto razgovori nijesu donijeli konsenzus ni u nedjelju ni u ponedjeljak, ukazuje američki list i dodaje da su u pregovorima o čelnicima ključnih institucija ponovljene stare podijele: Zapad protiv Istoka, konzervativci protivi progresivaca.

Borba za ključne funkcije je istakla političku fragmentaciju Evrope, gdje su velike stranke izgubile na snazi dok su manje ojačale, više ideološke partije, što je otežalo postizanje konsenzusa, ali što odražava i šire probleme s kojima se suočava EU dok iscrtava svoj put napred, navodi list i podsjeća da se Unija posljednjih godina mučila da dođe do jedinstvene pozicije o nizu kriza, među kojima su migracije, klimatske promjene i uspon populista poslije globalne finansijske krize.

Dogovor je uslijedio poslije složenog samita tokom kojeg je njemačka kancelarka Anglea Merkel bila suočena s pobunom njene Evropske narodne partije, zbog pokušaja da progura plan usaglašen s francuskim predsjednikom Emauelom Makronom, ali koji je naišao na čvrst otpor Italije, Poljske i drugih država, ističe agencija Rojters.

Zbog toga je morao da bude odbačen predlog da socijalista Frans Timermans bude šef Evropske komsije, što je, kako ocjenjuje Rojters, bio očigledan podsjetnik na opasnosti s kojima se suočava EU od populista, koje zvaničnici optužuju da pokušavaju da oslabe demokratske temlje EU dok se Unija bori s Bregzitom i izazovima koje predstavlaju Rusija, Kina, Iran i Amerika predsjednika Donalda Trampa.

Žena prvi put

Fon der Lejen, ako bude potvrđena u Evropskom parlamentu, ući će u istoriju kao prva žena na čelu Evropske komsije, piše portal Politiko, ali i ukazuje da bi kandidatkinja za najvažniju poziciju u EU mogla naići na otpor u Evropskom parlamentu gdje treba da dobije apolutnu većinu od 751 člana.

Odluka da njemačka ministarka odbrane bude šefica Komsije iznenađujući je izbor poslije trodnevnih maratonskih pregovora i, kako ističe Politiko, predstavlja makar privremenu smrt procesa "vodećeg kandidata" (Spitzenkandidat), prema kojem je Evropski savjet trebalo da bira među kandidatima koje su iznijele glavne političke grupe.

Dva takva kandidata, Manfred Veber iz Evropske narodne partije i socijalista Timermans, odbačena su tokom pregovora.

Fon der Lejen je snažna zagovornica čvršće evropske saradnje i bliska saradnica njemačke kancelarke Angele Merkel, piše agencija Asošiejtid pres.

Ona je dugo smatrana potencijalnom naslednicom Merkel, ali je imala težak period na čelu ministarstva odbrane gdje se suočavala s nizom poteškoća što joj je donijelo negativne medijske naslove, ukazuje AP, ali je odigrala značajnu ulogu u modernizaciji njemačkih konzervativca u vrijeme kancelerke, kada je ta stranka dominirala političkim centrom.

U jednom intervjuu iz 2011, rekla je da je njen cilj stvarenje Ujedinjenih Država Evrope, po modelu federalnih država kao što su Švajcarska, Njemačka ili SAD, a zalaže se i za veću vojnu saradnju, za šta je rekla da će biti lakše kada Velika Britanija izađe iz EU.

Iznenađenje i u Evropskoj centralnoj banci

I na čelu Evropska centralne banke (ECB), što je, po mnogim ocjenama, druga najvažnija pozicija u EU, takođe će prvi put u istoriji doći žena. Ipak, kako ocjenjuje Volstrit džurnal, odluka da Lagard bude na čelu ECB-a mnoge je iznenadila.

Njeno iskustvo u MMF-u donosi globalnu reputaciju potrebnu da se izbori s političkim pritiscima iz evropskih vlada, ukazuje američki list, ali dodaje da ona nema iskustva s monetarnom politikom, kao drugi kandidati o kojima se razgovaralo, baš u vrijeme kada ECB razmatra dodatne mjere podsticaja.

S druge strane, ocjenjuje Blumberg, Lagard bi mogla donijeti drugačiju vrstu liderstva ECB-u, u odnosu na vrijeme njenog prethodnika Marija Dragija, koji je poznat kao karijerni ekonomista.

Lagard će donijeti kvalitet političara, pošto je imala uspjeha kao francuska ministarka finansija tokom finasijske krize poslije 2008. U vrijeme kada je establišment EU često na udaru građana, njene vještine bi mogle pomoći popravljanju imidža centralnih bankara, a, takođe, mogla bi više od Dragija tražiti maštovitija rješenja za izazove evrozone, ocjenjuje Blumberg.

Neočekivani povratak

Neočekivani politički povrtak u EU predstavlja imenovanje španskog ministra spoljnih poslova za novog šefa evropske diplomatije, piše Fajnenšl tajms i ukazuje da bi Borel mogao da se suoči s političkim tenzijama na novoj funkciji u vezi s Kosovom i Srbijom.

Katalonac koji se protivi otcjepljenju Katalonije i bivši predsjednik Evropskog parlamenta, 72-godišnji Borel je prošle godine došao na čelo španske diplomatije s povratkom socijalista na vlast.

Borelovo imenovanje predstavlja generacijsku promjenu u evropskoj diplomatiji, pošto je četvrt vijeka stariji od dosadašnje visoke predstavnice Federike Mogerini, čiji je intezivni raspored putovanja bio istaknuta osobina njenog mandata.

Borel bi takođe mogao da se suoči s političkiom tenzijama, piše Fajnenšl tajms, ukazujući da je deo njegovog posla da nadzire dijalog Srbije i Kosova, koje Španija i još četiri članice EU ne priznaju kao nezavisnu državu.

Protesti prvog dana novog saziva parlamenta EU

Dok su se evropski lideri raspravljali oko najvažnijih funkcija, novi saziv Evropskog parlamenta počeo je sednicu u Strazburu sa svojim problemima - uz proteste i u zgradi parlamenta u Strazburu i izvan nje, ukazuje BBC.

Ispred parlamenta u Strazburu stotine katalonskih demonstranata protestovale su zbog toga što tri separatistička političara nijesu mogla da zauzmu svoja mjesta. Bivši katalonski predsjednik Karles Pućdemon i njegov kolega Toni Komin su pobjegli u Brisel poslije zabranjenog referenduma o nezavisnosti Katalonije i nijesu prisustvovali ceremoniji polaganja zakletve u Madridu, dok je separatistički lider Oriol Žunkeras u pritvoru u Španiji zbog sudskog postupka.

S druge strane, u samoj zgradi, kada je odlazeći predsjednik parlamenta Antonio Tajani otvorio novo zasijedanje, poslanici su ustali tokom sviranja himne EU, Betovenove Ode radosti, ali su poslanici britanske Bregzit partije okrenuli leđa, navodi britanski servis.

Međutim, nijesu samo britanski evroskepatici javno izrazili svoj stav, ukazuje BBC, i dodaje da su britanski proevropski poslanici Liberdemokrata pokazali svoj odnos prema EU noseći žute majice s porukom "Stop Brexit".