SREĆA NE STVARA HUMOR

Za­što su ko­mi­ča­ri naj­tu­žni­ji?

Depresija i drugi psihički problemi mučili su Pitera Selersa, Ričarda Prajora, Džima Kerija, Montipajtonovce, a Čarlija Čaplina su opisivali kao najnesrećnije ljudsko biće.

Priča o tužnom klovnu koji šalom bježi od sopstvene tuge ponovo je aktuelna poslije tragične smrti glumca Robina Vilijamsa. Iako kažu da je to stereotip naslijeđen iz komedije del arte, i da ne skrivaju svi zabavljači unutrašnji bol maskom sa osmjehom, mnogo je slučajeva koji ga potvrđuju, piše Politika. 

Čarli Čaplin je filmovima zasmijavao svijet, a daleko od reflektora često je padao u očaj. Bilo je dana kada mu je svaki kontakt s ljudima stvarao bol, požalio se jednom novinaru koji ga je kasnije opisao kao nesrećnije i najstidljivije ljudsko biće koje je ikad sreo.

Crni komičar Ričard Prajor borio se s naletima depresije. Jednom je zamalo stradao kad se pod dejstvom alkohola zapalio udišući kokain nad plamenom. Piter Selers, urnebesni inspektor Kluzo, zabavljao je milione, a lični život mu je bio ispunjen emocionalnim problemima koje je pokušavao da riješi raznim supstancama.

Mnogi su ovih dana podsjetili na riječi Marka Tvena da tajni izvor humora nije radost već tuga. S tim se slaže i reditelj i scenarista Stanko Crnobrnja, reditelj koji je potpisao mnogo zabavnih emisija.

„Vjerovatno je, u suštini baš tako, jer kako bi rekao veliki karikaturista Čarli Šulc, sreća ne stvara humor. Nema ništa smiješno u sreći. Tuga stvara humor. Gogolj je rekao da što duže, i što pažljivije, posmatramo smiješnu priču to ona postaje tužnija. Najdirljivija od svih „komičnih” slika je, svakako, slika tužnog klovna. Humor, uopšte, pojavljuje se u tananom prostoru između onoga što pojedinac želi i onoga što može. Stoga mnogi misle da u humoru ima više logike nego u bilo čemu drugom. Jer humor jeste istina”, smatra Crnobrnja.

Politikin sagovornik ističe da svaki put kada komičar ispriča vic, napravi geg, on instinktivno želi da ga publika voli.

„Komičari se plaše trenutka kada više nema smijeha. Tada pred publikom stoji onaj nezgrapni dječak koga su ismijavali klinci iz ulice a koji je do tada bio sakriven debelim zastorima komedije i smijeha. Mnogo je komičara kroz istoriju, koji su u životu, ali i u umjetnosti, tragično završavali. I naš veliki komičar, Miodrag Petrović–Čkalja, koji je godinama zasmijavao milione Jugoslovena, umro je kao tužan i razočaran čovjek. Danas, u Beogradu, ima jedno sokače koje nosi njegovo ime”, podsjeća Crnobrnja.

Ove godine je objavljena prva studija koja je potvrdila tezu o tužnom klovnu. Naučnici sa Oksforda su ustanovili da su komičari sposobni da zasmijavaju zbog „neobične strukture ličnosti”, sa crtama asocijalnosti i depresivnosti, i da možda postoji veza između kreativnosti i psihičke nestabilnosti. Nemaju, naravno, svi komičari ove crte, ali su kod njih učestalije.

Crnobrnja smatra da kreativci, češće nego drugi, dolaze u situaciju da sebi kažu: „Sve što volim je ili nelegalno, ili nemoralno, ili goji, ili je skupo, ili je nemoguće.” Tu nastaju nestabilnosti, ali i rješenja koja često porađaju velika umjetnička djela.

Komičaru Stivenu Fraju postavljena je dijagnoza bipolarnog poremećaja kada je imao 37 godina, 1995. Dvanaest godina kasnije snimio je „Tajni život maničnog depresivca”, u kom se bavio bolešću i svojim životom. Džon Kliz, Džim Keri i Hju Lori javno su pričali o svojoj depresiji. Robin Vilijams je govorio o zavisnosti od kokaina i alkohola, često kroz šalu („kokainom vam bog poručuje da suviše zarađujete”), ali ne o depresiji.

Australijski komičar Riz Nikolson vjeruje da među zabavljačima ima mnogo psihičkih problema, iako ima onih kojima ne može da nađu nijednu „rupu u oklopu”.

„To jeste generalizacija, ali definitivno ima istine. Mnogo je depresije i anksioznosti, problema sa raznim supstancama. Postoji taj vic da smo svi mi prsli”, kaže za „Sidni moning herald” i otkriva još jedan razlog:

„Mislim da u komediji ima mnogo psihičkih bolesti, jer tu možete da funkcionišete s tim bolestima – i to prilično lako.”