Manuel Bevarder (WDR/NDR), Florijan Flade (WDR), Mihael Gečenberg (RBB), Holger Šmit (SWR)  [ DW ]

22. 08. 2025. 12:25

Hapšenje u Italiji: Proboj u istrazi o Sjevernom toku?

Već su jednom ranije, u avgustu prošle godine, njemački istražitelji mislili da se nalaze pred samim ciljem. Evropskim nalogom za hapšenje tražili su jednog ronioca iz Ukrajine. Na kraju je u ljeto 2024. Volodimir Z. lociran u Poljskoj – i tada su se njemački zvaničnici nadali da će poljske kolege da ga uhapse. Ali, danima se ništa nije događalo. Na kraju je, uz zvaničnu pomoć iz Ukrajine, uspio da pobjegne preko granice u domovinu.

Sada, godinu dana nakon tog neuspjelog pokušaja u Poljskoj i gotovo tri godine nakon napada na gasovode Sjeverni tok, istražitelji ipak bilježe uspjeh. Kako je saopštio njemački Savezni državni tužilac, u noći s utorka na srijedu u italijanskoj provinciji Rimini uhapšen je ukrajinski državljanin Serhij K. Riječ je o prvom hapšenju osumnjičenog u vezi s jednom od najvećih sabotaža u Evropi.

Dugotrajne istrage

Istraživanja njemačkih novinara poslednjih godina više puta su pokazala na koji način su istražitelji Saveznog kriminalističkog ureda (BKA) i Savezne policije postupno napredovali u potrazi za osumnjičenima. Prije nekoliko nedelja njemačke vlasti bile su uvjerene da će uskoro postići dalja pomjeranja.

Sada je, u slučaju hapšenja u Italiji, sve išlo prilično brzo: u ponedeljak 18. avgusta izdat je evropski nalog za hapšenje, a samo nekoliko dana kasnije Serhij K. je uhapšen.

Ključna osoba?

Prema riječima Saveznog državnog tužioca, Serhij K. jedna je od ključnih osoba u operaciji dizanja podmorskog gasovoda Severni tok u vazduh. Navodno je bio jedan od koordinatora operacije u septembru 2022. Prema nalogu za hapšenje, K. je, zajedno s Volodimirom Z, pripadao grupi koja je trebalo da postavi eksplozivne naprave na gasovode Sjeverni tok 1 i 2.

Prema istraživanjima, istražitelji su identifikovali više osumnjičenih – među njima civile, ali i ljude s vojnim iskustvom.

Dosadašnja istraga pokazala je da su počinioci u septembru 2022. plovili Baltičkim morem na njemačkoj jahti „Andromeda“, koju su prethodno unajmili u Rostoku koristeći falsifikovane isprave i kompaniju u Varšavi. Potom su ronioci na morskom dnu postavili na gasovode eksploziv s vremenskim upaljačima. Dana 26. septembra 2022. uništena su tri od četiri kraka dvaju gasovoda.

Dok su zemlje poput Švedske i Danske već obustavile istragu, njemačko Savezno državno tužilaštvo nastavilo je postupak zbog sumnje u „namjerno izazivanje eksplozije“ i „protivustavnu sabotažu“. Serhiju K. stavlja se na teret i „uništavanje građevinskih objekata“, stoji u saopštenju.

Sjeverni tok i dalje izaziva kritike

Putem Sjevernog toka 1 godinama se u Njemačku direktno dopremao ruski gas koji je tako pokrivao veliki dio potreba te zemlje za energentima. Ali, dok je njemačka vlada godinama projekat predstavljala kao privatno ekonomsko ulaganje i podržavala ga, mnoge istočnoevropske države, kao i SAD i Velika Britanija, oštro su ga kritikovali. Upozoravali su na geopolitičke posledice zaobilaženja istočne Evrope pri snabdjevanju ruskim gasom.

Nakon početka ruskog napada na Ukrajinu, Rusija je zaustavila isporuke preko Sjevernog toka 1, i to prije nego što su gasovodi uništeni. Zbog političkih prepirki, krakovi Sjevernog toka 2 nikada nisu ni pušteni u rad.

Povremeno se u Njemačkoj čuju zahtjevi da se krak Sjevernog toka 2 koji nije uništen ipak pusti u rad i da se drugi djelovi poprave. Takvi glasovi dolaze kako iz redova vladajućih Demohrišćana, tako i od njihovih koalicionih partnera Socijaldemokrata.

Ali, u jednom nedavnom dopisu ministarke privrede Katerine Rajhe (CDU) navodi se da se vlada protivi „puštanju u rad ili ponovnom pokretanju“ gasovoda. Rasprava se intenzivirala nakon što su američki investitori, prema izvještajima, pokazali interesovanje za operativnu kompaniju.

Hapšenje bi moglo donjeti ključne informacije

Za njemačke istražitelje ovo hapšenje moglo bi da bude proboj u otkrivanju stvarne pozadine napada, na primjer naručilaca. Da li su napad naredili Ukrajinci ili čak ukrajinska vlada? Ili je riječ o tzv. „false flag“ operaciji osmišljenoj da sumnju prebaci na Kijev?

Njemački bezbjednosni krugovi tvrde da za tu drugu pretpostavku do sada nema dokaza. A i ako je grupa zaista djelovala iz Ukrajine – da li je imala državni nalog ili barem podršku vlasti? Ili su djelovali samostalno?

Ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski do sada je uvjek odbacivao bilo kakvu umiješanost svoje vlade u napade. Novo hapšenje moglo bi uskoro da to više razjasni.