Marsel Firstenau  [ DW ]

02. 10. 2025. 10:53

Ulica u Berlinu za Helmuta Kola, kancelara ujedinjenja

Kaj Vegner (CDU) gradonačelnik i premijer Berlina grada-pokrajine saopštio je pred 35. godišnjicu njemačkog ujedinjenja gdje će u njemačkoj prestonici biti ovjekovječen bivši kancelar Helmut Kol (CDU): u centralno smještenoj Hofjeger Aleji.

„To je velika ulica za velikog čovjeka kome mnogo dugujemo“, rekao je Vegner. Odluka o tome da se po Kolu nazove jedna ulica u Berlinu donjeta je ranije.

Doktor istorije Helmut Kol (1930-2017) bio je njemački kancelar od 1982. do 1998. godine. Smatra se ključnim arhitektom njemačkog ujedinjenja 3. oktobra 1990.

Helmut Kol i Mihail Gorbačov

Manje od tri nedelje nakon pada Berlinskog zida 9. novembra 1989, kancelar Kol je u Bundestagu predstavio svoj plan od deset tačaka o ponovnom ujedinjenju Njemačke koja je od 1949. bila podjeljena na istok i zapad.

To je željela i većina njemačkog stanovništva. Ali, da bi se ta želja ostvarila, bilo je neophodno pridobiti i saglasnost sila pobjednica iz Drugog svetskog rata: Sjedinjenih Američkih Država, Velike Britanije, Francuske i Sovjetskog Saveza.

Kolu je pošlo za rukom da u kratkom vremenskom roku otkloni široko rasprostranjene rezerve prema ponovnom ujedinjenju.

Njegov najveći uspjeh sastojao se u tome da u ličnim razgovorima sa reformskim komunistom Mihailom Gorbačovom dobije saglasnost Kremlja. To je bio preduslov za uspješne pregovore između dvije njemačke države i savezničkih sila koje su posle šest godina Drugog svetskog rata u Evropi, u maju 1945. primorale nacističku Njemačku na bezuslovnu kapitulaciju.

Takozvani Sporazum „Dva plus četiri“ potpisan je 12. septembra 1990. u Moskvi, a 21 dan kasnije Njemačka je proslavljala ponovno ujedinjenje. Berlin, koji je od 1961. bio podijeljen zidom, ponovo je postao glavni grad svih Njemaca.

Na treću godišnjicu pada Berlinskog zida Helmut Kol je proglašen počasnim građaninom njemačke prestonice. Međutim, do sada nije bilo nikakvog javno vidljivog priznanja za bivšeg kancelara.

Veliki pad 1999: afera u vezi s ilegalnim finansiranjem CDU

Glavni razlog za uzdržanost vjerovatno leži u činjenici da je na Kolovo političko djelo 1999. pala mračna sjenka: otkrića o ilegalnom finansiranju stranke CDU, za šta je u velikoj mjeri bio odgovoran on sam.

Prema izvještajima medija i rezultatima krivične istrage, CDU je najkasnije od 1980-ih imala tajne, odnosno „crne“ bankovne račune u Švajcarskoj.

Posle početnog poricanja, Kol je u osnovi potvrdio optužbe i preuzeo političku odgovornost za greške u finansijama CDU tokom svog mandata. Priznao je da je primio skoro 1,1 milion evra prikrivenih, i time nezakonitih donacija. Novac je stizao u njemačkim markama, valuti prije uvođenja evra.

Sud u Bonu je 2001. obustavio istragu protiv bivšeg njemačkog kancelara, ali je on morao da plati novčanu kaznu od oko 153.000 evra.

CDU, čiji je predsjednik Kol bio od 1973. do 1998. distancirala se od njega. Dvije godine kasnije odrekao se i funkcije počasnog predsjednika.

Političku karijeru je završio 2002. kao običan poslanik Bundestaga.

Iako su po medijima kružila mnoga imena navodnih donatora CDU, među kojima su bile i privatne osobe i firme, Kol je o tome ćutao do kraja života. Obrazloženje: dao im je svoju časnu riječ da neće otkriti njihova imena. Kol se nije osjećao krivim za kršenje zakona ili ustava.

Angela Merkel - Kolova štićenica

Neslavni kraj jedne ere bio je ujedno i početak uspona sledeće kancelarke iz redova CDU -Angele Merkel- Kolove štićenica. Kada je imala 36 godina, Kol ju je 1991. imenovao za ministarku za žene i omladinu u svom kabinetu.

Međutim, prije nego što je vlast ponovo prešla u ruke demohrišćana, izbore za Bundestag su dva puta dobili SPD i Zeleni, na čelu sa Gerhardom Šrederom i Jozefom Fišerom.

Mandat Angele Merkel kao kancelarke (2005. - 2021.) trajao je isto kao i Kolov: 16 godina. Ona je napustila političku scenu četiri godine nakon smrti svog najvećeg mentora.

Buduća Aleja Helmut Kol u srcu Berlina

Tek sada – 35 godina nakon njemačkog ujedinjenja – Berlin je spreman za „Aleju Helmut Kol“. Za razliku od nekih drugih slučajeva, preimenovanje bi trebalo da prođe bez problema jer u Hofjeger Aleji, dugačkoj oko 420 metara - ne živi niko.

Da li bi Kol bio zadovoljan lokacijom ulice koja će ubuduće nositi njegovo ime? Mnogo toga ukazuje da bi bio, jer ona vodi ka „Velikoj zvijezdi“ – centralnom trgu u berlinskom Tirgartenu na rubu vladine četvrti.

Na ostrvu u sredini nalazi se 67 metara visoki „Stub pobjede“ iz 19. vijeka, na čijem vrhu je pozlaćena figura Viktorije, starorimske boginje pobjede - jedan od najznačajnijih nacionalnih spomenika koji podsjeća na takozvane ratove ujedinjenja, koji su 1871. doveli do osnivanja Njemačkog carstva.

Sve četiri široke ulice koje vode od „Stuba pobjede“ nude obilje istorije. To naročito važi ako se pogleda na istok: tamo se nalazi Brandenburška kapija, najvažniji simbol njemačkog ujedinjenja.

Ko pođe nekoliko stotina metara južnije od buduće „Aleje Helmut-Kol“, moći će da vidi ne samo zgrade stranih ambasada, već i centralu CDU, nazvanu po prvom njemačkom kancelaru Konradu Adenaueru. I to se savršeno uklapa u cjelokupnu sliku.