Martin Fric (iz Tokija)  [ DW ]

10. 10. 2025. 12:29

Kim Džon Un na vrhuncu moći

Desetine hiljada vojnika ponovo marširaju kroz prijestonicu Sjeverne Koreje, Pjongjang, prikazujući ogroman arsenal oružja kojim raspolažu oružane snage zemlje. Ovog petka 10. oktobra 2025. paradom se slavi 80. godišnjica osnivanja Radničke partije Sjeverne Koreje, čiji je generalni sekretar Kim Džong Un. Na tribini pored Kima stajaće kineski premijer Li Ćijang i bivši predsjednik Rusije Dmitrij Medvedev. „Prijatelji su zajedno, neprijatelji postaju nervozni“, napisao je Medvedev na novoj ruskoj platformi Maks.

Parada naglašava koliko je Kimova moć ojačala. Nikada ranije taj 41-godišnjak nije imao toliku kontrolu, niti toliki značaj na međunarodnom planu, otkako je prije gotovo 14 godina naslijedio svog oca, Kima Džong Ila, na mjestu apsolutnog vladara izolovane zemlje. U septembru se Kim prvi put pojavio rame uz rame s kineskim predsjednikom Sijem Đinpingom i ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom na vojnoj paradi u Pekingu. „Kim rame uz rame s najmoćnijim autokratama svijeta – takvo insceniranje strateškog savezništva do sada nije viđeno“, ocjenjuje njemački list Frankfurter algemajne cajtung.

Ruski rat kao katalizator

Rast Kimove moći zasniva se na ruskom napadu na Ukrajinu i ekonomskom sukobu između SAD i Kine. Time je Sjeverna Koreja postala važan partner, naročito za Rusiju. Kina se potom približila Sjevernoj Koreji kako ne bi izgubila svoj uticaj. „Status Sjeverne Koreje značajno je porastao“, smatra bivši sjevernokorejski diplomata i prebjeg Li Il Kju. „U tom smislu, odluka da se podrži ruski rat bila je ispravna.“

Zahvaljujući novim okolnostima, Kim je uspio da olabavi okove ekonomskih sankcija koje je Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija uveo njegovoj zemlji zbog nuklearnih i raketnih testova. Rusija snabdijeva Sjevernu Koreju, između ostalog, gorivom i hranom, dok Sjeverna Koreja zauzvrat šalje ogromne količine municije i hiljade vojnika. I Kina, čini se, više ne sprovodi sankcije tako strogo kao ranije.

Priznanje statusa nuklearne sile

Sada se isplatila Kimova dugoročna strategija da obezbijedi opstanak porodične vlasti kroz masovno jačanje nuklearnog i raketnog arsenala. Američka vojna obavještajna služba (DIA) procijenila je u maju da se Sjeverna Koreja nalazi u „najjačoj strateškoj poziciji u posljednjih nekoliko decenija“ i da predstavlja potencijalnu prijetnju američkim snagama i njihovim saveznicima u Istočnoj Aziji. Sjeverna Koreja je, prema tom izvještaju, poboljšala i sposobnost da ugrozi teritoriju SAD. U zaključku stoji da je Kim „sve sigurniji u svoj međunarodni politički legitimitet i bezbjednost svog režima“.

Najvažnija poluga za povećanje međunarodnog značaja Sjeverne Koreje jeste njena težnja da postane de fakto nuklearna sila, poput Pakistana, Indije i Izraela. Godinama unazad Kim testira i uvodi u upotrebu sisteme sposobne da nose nuklearno oružje, uključujući i interkontinentalne rakete. Zakonom iz septembra 2022. godine legalizovao je preventivnu upotrebu nuklearnog oružja i proglasio nuklearni status „nepovratnim“. Godinu kasnije, Vrhovna narodna skupština uvrstila je nuklearnu doktrinu u ustav. Zamrzavanje, a kamoli smanjenje nuklearnog arsenala, sada izgleda gotovo nemoguće.

Novi sastanak s predsjednikom Trampom?

Režim sada ubira plodove takve politike. U julu je ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov tokom posjete Pjongjangu izjavio da Moskva „razumije i poštuje“ razloge zbog kojih Sjeverna Koreja razvija svoj nuklearni program. Kina zapravo odbacuje sjevernokorejsko nuklearno oružje, ali odavno više ne insistira na njegovom ukidanju. Kim se sada nada da će američki predsjednik Donald Tramp konačno ukinuti zabranu. Kim je nedavno uslovio nove razgovore sa Vašingtonom time da SAD „odustanu od svoje apsurdne opsesije denuklearizacijom“. Spekuliše se da bi Tramp mogao da se sastane s Kimom na liniji razgraničenja na 38. paraleli, kao što je to učinio u junu 2019. godine. Američki predsjednik će krajem oktobra posjetiti Južnu Koreju i učestvovati na forumu Azijsko-pacifičke ekonomske saradnje (APEK).

Vojnom paradom povodom rođendana, Radnička partija slavi i svog „vrhovnog druga“. Kim je ponovo oživio partiju kao instrument moći i oblikovao je prema sopstvenoj volji. Dok njegov otac Kim Džong Il nije održao nijedan partijski kongres, mladi lider joj je dao lični pečat. Sedmi kongres, održan 2016. godine, potvrdio je „kimilsungizam-kimdžongilizam“ – sintezu ideja Kima Il Sunga i Kima Džong Ila – kao vodeću ideologiju i utvrdio da partija djeluje „pod monolitnim vođstvom“ Centralnog komiteta. Kim se tada unaprijedio s funkcije prvog sekretara na mjesto predsjednika. Kim Il Sung i Kim Džong Il bili su djed i otac ovog predsjednika.

Na Osmom kongresu 2021. godine, Radnička partija je odbacila „doktrinu vojske na prvom mjestu“ (Songun) Kima Džong Ila i usvojila „doktrinu naroda na prvom mjestu“ kao novu osnovu socijalizma. Kim je dobio položaj generalnog sekretara Centralnog komiteta, čime je dodatno učvrstio apsolutnu vlast. U septembru ove godine Kim je najavio da će Deveti kongres predstaviti novu doktrinu istovremenog razvoja nuklearnih i konvencionalnih oružanih snaga. To znači da pripreme za sljedeći partijski kongres, koji se vjerovatno planira za iduću godinu, već traju. Datum 2026. je takođe pogodan jer je prethodnicu Radničke partije, „Savez dole imperijalizam“, navodno osnovao Kim Il Sung prije 100 godina u oktobru 1926. godine, nakon što su on i njegovi roditelji otišli u egzil u Kinu. Kim je tada imao samo 14 godina.