Dragoslav Dedović (priredio izbor iz štampe)  [ DW ]

23. 10. 2025. 12:56

Od čežnje za Evropom do požara u Ćacilendu

Frankfurter algemajne cajtung objavio je tekst svog londonskog dopisnika pod naslovom „Čežnja za Evropom“:

„Albanski premijer Edi Rama našalio se na račun britanskih domaćina još prije početka samita: upravo Velika Britanija organizuje sastanak zemalja Zapadnog Balkana, čija je tema njihov prijem u Evropsku uniju. ’Njima nedostaje Evropa’, primjetio je Rama kroz smijeh i dodao: ’Naše mjesto kandidata nećete dobiti.’ Takođe je rekao da britanski primjer pokazuje kako prolazi zemlja koja napušta Evropsku uniju i ’potvrđuje naš put ka EU’.“

Potom autor objašnjava da se u Berlinskom procesu radi o godišnjiim konsultacijama balkanskih zemalja Srbije, Bosne i Hercegovine, Kosova, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Albanije, koje „različitom brzinom teže članstvu u EU, dok su u različitoj mjeri izložene ruskim (i kineskim) pokušajima da tamo ostvare svoj uticaj“.

Evropljani izvan EU i unutar nje

U tekstu se citira i britanski minister za Evropu Stiven Dauti koji je rekao da su Evropljani, „unutar i izvan EU, suočavaju se s istim izazovima – migracijom, bezbjednosnim prijetnjama, ekonomskim rastom“. Njemački list prenio je da je Dauti podsjetio „na značajnu ulogu britanskog uticaja i britanskih trupa u uspostavljanju poslijeratnog poretka na prostoru bivše Jugoslavije devedesetih godina“.

Potom se u tekstu objašnjava trenutni britanski interes za saradnju:

„Trenutno interesovanje laburističke vlade Velike Britanije za jaču saradnju s balkanskim zemljama u velikoj mjeri ima cilj da se suzbije ilegalna migracija. Berlinski proces želi da kroz bolju saradnju smanji organizovani kriminal i krijumčarenje ljudi duž važnih izbjegličkih ruta – kako bi se granice Velike Britanije zaštitile, a britanske ulice učinile bezbjednijim, navodi se u zvaničnom saopštenju. Dauti je pohvalio rad zajedničkih istražnih timova u Crnoj Gori, koji `postižu dobre rezultate` u borbi protiv ilegalne migracije.“

Ne za britanske centre u Albaniji

U tekstu se citira albanski premijer Edi Rama koji je takođe hvalio saradnju u borbi protiv krijumčara ljudi, ali je na pitanje da li je Albanija spremna da uspostavi centre za prihvat odbijenih azilanata iz Velike Britanije, albanski premijer odgovorio: „Ne. Nikada u Albaniji.“

Autor citira i crnogorskog premijera Milojka Spajića koji je rekao „da je infrastruktura njegove male zemlje u tako lošem stanju da nijedna glavna ruta krijumčara ne prolazi tim putem“.

Njemački list prenosi da je britanska vlada saopštila na samitu „da će produžiti učešće u još uvijek aktivnoj NATO mirovnoj misiji na Kosovu za dodatne tri godine“.

Navodi se i izjava britanskog premijera Kira Starmera da je bliska saradnja „sa našim partnerima na Zapadnom Balkanu“ od vitalnog značaja ne samo za bezbjednost regiona, već i „za bezbjednost kod kuće“. Iz teksta saznajemo i da će britansko Ministarstvo odbrane naredne godine organizovati kurs za oficire iz zemalja regiona, koji treba da „unaprijedi razumijevanje među odbrambenim i bezbjednosnim strukturama o pitanjima kao što su zaštita civila i jačanje uloge žena u bezbjednosnom sektoru“.

Tek kada svi budu članovi

Autor dalje piše: „Rama i Spajić su, uoči londonskog samita na kojem je učestvovao i njemački kancelar Fridrih Merc, ponovili cilj da Albanija postane članica EU do 2029. godine, a možda i 2028, kada je riječ o Crnoj Gori. Ipak, Rama se usprotivio tome da se te dvije zemlje nazivaju „liderima“ u procesu pristupanja EU, rekavši da to može samo obeshrabriti druge i učiniti da se osjećaju zapostavljeno.

Spajić je takođe rekao – ne pominjući direktno Srbiju ili Kosovo – da na kraju nije bitno kada će Crna Gora postati članica: `Tek kada sve zemlje Zapadnog Balkana budu u EU, i mi ćemo biti sigurni.`

Rama je osvrnuo pogled na stalne tenzije između Srbije i Kosova i rekao da savjetuje kosovsku vladu da tom sukobu posveti što manje pažnje, a da se umjesto toga fokusira na pristupanje EU: `Neka se EU bavi pitanjem Srbije`, rekao je“.

Spajić i Rama su prema pisanju njemačkog lista istakli da članstvo ne zavisi samo od ispunjenja uslova za pristupanje „već i od političke volje unutar same EU“.

Odricanje od prava na veto

Pritom je albanski premijer Rama pokazao razumijevanje za „zabrinutost da bi EU, sa većim brojem članica, mogla postati sve manje sposobna za djelovanje dok god postoji princip jednoglasnosti pri donošenju odluka. Zato je, dodao je, Albanija ponudila da se privremeno odrekne prava veta nakon pristupanja, sve dok EU ne sprovede unutrašnje reforme. Takođe je apelovao da kandidati za članstvo dobiju veću finansijsku podršku za razvoj infrastrukture i ekonomske reforme još prije ulaska, kako bi se ublažila frustracija dugog čekanja“.

Sudeći po pisanju njemačkog lista albanski premijer je bio raspoložen za šalu sa domaćinima: „Rama je, uz osmijeh i pogled na britanske domaćine, zaključio:

`Kada dođemo u Veliku Britaniju, naši sopstveni izazovi odjednom ne izgledaju više tako veliki`.“

I požar pred Skupštinom tema medija

A švajcarski list Noje cirher cajtung (NZZ) donosi tekst o požaru i pucnjavi ispred Skupštine u Beogradu. Najprije se opisuje događaj, potom rekacija predsjednika Aleksandra Vučića na njega: „Srpski predsjednik govori o terorizmu i pripisuje odgovornost studentima“.

Potom autor objašnjava suštinu „Ćacilenda”: „U stvarnosti, šatorski kamp ne naseljavaju studenti. Najčešće djeluje napušteno. On oživi samo kada režim pozove na kontraproteste. Tada su, međutim, uglavnom prisutni članovi Napredne stranke, rame uz rame sa siromašnima i kriminalcima.

Radio Slobodna Evropa je početkom jula, na primjer, identifikovao u kampu jednog člana bande koja je u jesen 2023. godine napala policijsku patrolu na sjeveru Kosova i ubila jednog kosovskog policajca. Većina članova te bande nakon incidenta pobjegla je u Srbiju. Pored toga, navodi se da su ljudi iz siromašnih zajednica, prije svega Romi, više puta bili plaćeni da dođu u kamp. Televizija N1 objavila je u srijedu saopštenje predsjednika Romske partije, Srđana Šajna, koji je zatražio da se ta praksa obustavi.

Protest povodom godišnjice

Pokušaj podmetanja požara dogodio se u osjetljivom trenutku. Studenti su za 1. novembar, godišnjicu tragedije u Novom Sadu, najavili masovni protest. Već sada stotine studentkinja i studenata iz južne Srbije pješače ka Beogradu. Na svom putu do sada su svuda dočekivani s oduševljenjem.

Gotovo istovremeno sa požarom u Beogradu, Evropski parlament u Strazburu usvojio je velikom većinom rezoluciju o `polarizaciji i rastućoj represiji u Srbiji`. Evropski poslanici u njoj podržavaju zahtjev da se obrušavanje objekta do kraja rasvijetli. Izrazili su i zabrinutost zbog govora mržnje, antievropske i proruske propagande, kao i zbog kampanja klevetanja za koje smatraju da su odgovorni `mediji i zvaničnici pod kontrolom vlade`.

Ovi posljednji redovno šire i teorije zavjere. Nedavno je predsjednica parlamenta i Vučićeva stranačka koleginica, Ana Brnabić, izjavila da je rušenje bilo sabotaža s ciljem destabilizacije Srbije – bez ikakvih dokaza.

Uopšteno gledano, Srpska napredna stranka promoviše stav da je protest zapravo `revolucija finansirana iz inostranstva`, čiji je cilj rušenje režima – i to, takođe, bez dokaza“.