Данијел Гарић, ТВЦГ

NAUČNA STAUDIJA POKAZALA

Arktik gubi led i u zimskim mjesecima

Arktik brzo gubi morski led, čak i tokom zimskih mjeseci kada su temperature ispod nule i kada bi led trebalo da se oporavlja od ljetnjeg topljenja, pokazala je nova studija grupe autora sa Univerziteta Pensilvanija.

Istraživači su došli do zaključka da moćne oluje zvane atmosferske rijeke zimi sve više stižu do Arktika, usporavajući oporavak morskog leda i čine trećinu ukupnog pada zimskog morskog leda.

Fenomen "atmosferskih rijeka", podazumijeva duge, tanke oblake koncentrisane vlage koji se mogu protezati hiljadama kilometara i mogu nositi ogromnu količinu vode, izbacujući je za sobom kao kišu. U početku su atmosferska jezera rijeke, ali se potom odvajaju i sačinjavaju izolovanu, koncentrisanu masu vodene pare i mogu donijeti velike količine kiše na površinu ispod njih.

"Opadanje morskog leda na Arktiku je među najočiglednijim dokazima globalnog zagrijavanja u posljednjih nekoliko decenija. Uprkos tome što su temperature na Arktiku znatno ispod nule, pad morskog leda zimi je i dalje veoma značajan. Naše istraživanje pokazuje da su atmosferske rijeke jedan od faktora u razumijevanju ovog fenomena", rekao je Pengfei Šang, profesor meteorologije i atmosferskih nauka na Državnom univerzitetu Pensilvanija.

Atmosferske rijeke nose velike količine vodene pare u uskim, trakastim olujnim sistemima koji se mogu protegnuti hiljadama kilometara i proizvesti ekstremne padavine i poplave kada dođu na kopno. Ove oluje redovno utiču na priobalne regione srednje geografske širine.

Koristeći satelitska posmatranja i simulacije klimatskih modela, naučnici su otkrili da ove oluje sve više dosežu Arktik, posebno Barencovo i Karsko more kod sjevernih obala Norveške i Rusije tokom zimske sezone rasta leda.

"Često mislimo da je opadanje morskog leda na Arktiku postepen proces zbog postepenog uticaja kao što je globalno zagrijavanje. Ova studija je važna, jer otkriva da je pad morskog leda posljedica epizodnih ekstremnih vremenskih događaja, atmosferskih rijeka, koje su se dešavale češće posljednjih decenija, dijelom zbog globalnog zagrijavanja", naglasila je Rubi Leung, koautorka studije.
Topla vlaga koju nose ove oluje povećava dugotalasno zračenje ili toplotu koja se emituje na Zemlju iz atmosfere i proizvodi kišu, koja može da istopi tanak, krhki ledeni pokrivač koji ponovo raste tokom zimskih mjeseci.

Koristeći satelitske snimke daljinskog snimanja, naučnici su primijetili povlačenje morskog leda skoro odmah nakon atmosferskih riječnih oluja i vidjeli da je povlačenje trajalo do 10 dana. Zbog ovog topljenja i zbog toga što su oluje sve češće, atmosferske rijeke usporavaju sezonski oporavak morskog leda na Arktiku, kako su zaključili.

"Kada se ovakav transport vlage desi na Arktiku, efekat nije samo količina kiše ili snijega koji pada sa njega, već i moćan efekat topljenja leda. Ovo je važno jer brzo gubimo arktički morski led u posljednjih nekoliko decenija, što je donijelo mnoge neželjenih posljedica kao što su zagrijavanje Arktika, erozija arktičkih obala, poremećaj globalnih vremenskih obrazaca i poremećaj arktičkih zajednica i ekosistema", rekao je Mingfang Ting, jedan od autora studije.

Naučnici tvrde da gubitak arktičkog morskog leda ima široke implikacije. Pojašnjavaju da otvorene vode mogu omogućiti nove, direktnije brodske rute, ali i pokrenuti geopolitičku zabrinutost između zemalja. Pored toga, topljenje slatke vode u slanom okeanu može uticati na obrasce okeanske cirkulacije koji stabilizuju globalne temperature.

"Ti faktori čine ovu studiju posebno važnom iz perspektive nauke, ali i iz socijalne i bezbjednosne perspektive. Otapanje morskog leda ima veliki uticaj na klimatski sistem i za društvo, a naša studija otkriva da je Arktik otvoren sistem i da su klimatske promjene mnogo komplikovanije nego što sama promjena temperature može da objasni", rekao je koautor studije Laifang Li.

Istraživači uključeni u ovaj projekat dobili su podršku Američke nacionalne naučne fondacije, NASA-e i Ministarstva energetike.