Tufik Softić

Izvorišne vode na sjeveru: Pijemo uvozne, naše najkvalitetnije otiču nepovratno

Poslednja informacija da bi se u Danilovgradu mogla graditi fabrika flaširane vode koja bi zaposlila dvadeset i pet radnika, aktuelizovala je pitanje zbog čega na velikom prostranstvu od Gusinja na krajnjem sjeveroistoku, pa sve do Pljevalja na sjeverozapadu, od ogromnog broja velikih i najkvalitetnijih izvorišta, industrijski nije valorizovano ni jedno.

Na čitavom planinskom prostranstvu sjevera Crne Gore, fabrike vode do sada su otvorene jedino u Kolašinu i Šavniku, dok su svi dosadašnji pokušaji nekih preduzetnika da grade fabrike u Andrijevici, Gusinju i Rožajama, propali iz, navodno, nepoznatih razloga.

Prema trenutno raspoloživim podacima, postojeće fabrike za flaširanje vode u Crnoj Gori godišnje mogu da proizvedu 350 miliona litara flaširane vode, i to bi za naše potrebe bilo više nego dovoljno, ali se proizvodi znatno manji procenat potreba domaćeg tržišta.

To je razlog što je domaće tržište preplavljeno flaširanim vodama iz uvoza, koji pokriva preko šezdeset odsto ukupnih potreba Crne Gore. Prema nekim podacima, Crna Gora je u jednoj godini uveze čak dvadeset i dva miliona litara flaširane vode.

Tako, na primjer, na Ali-pašinim izvorima u Gusinju vode najboljeg kvaliteta svakodnevno u neizmjernim količinima otiču u nepovrat. 

„Nije riječ samo o Ali-pašinim izvorima. Šta je sa vodom na vodopadu Skakavica, ili na još desetine izvorišta na padinama Prokletija, koji su velikog kapaciteta. Sve to otiče, dok mi u prodavnicama ovdje u Gusinju i Plavu, kao i u čitavoj Crnoj Gori, kupujemo flaširane vode iz uvoza“ – pričaju mještani Gusinja.

Apsurdno zvuči precizan podatak da je samo na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica katastarski registrovano preko tri hiljade izvora pitke vode, od kojih ni jedan, ne računajući one koji su iskorišteni za gradske ili seoske vodovode, nije industrijski valorizovan.  Ovi podaci su se nekada mogli pronaći u dokumentu pod nazivom Katastar izvorišnih voda na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica, koji je sačinjen prije više od trideset godina. 

Originalni dokument je najvjerovanije otuđen još prije više od deceniju, mada se zvanično tretira da je nestao u požaru, kada je u Beranama izgorjela zgrada u kojoj su se u to vrijeme nalazile kancelarije ovog resornog sekretarijata.

Katastar izvorišnih voda svojevremeno je izradio tadašnji zavod za urbanizam i projektovanje iz Ivangrada, i kao vrlo vrijedan dokument čuvan je više od tri decenije, sa oznakom vojna tajna.

Upravo na osnovu ovog dokumenta utvrđeno je da na području terena koji je istraživanjem obuhvaćen postoji najmanje trideset izvora pitke vode koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli da se koriste u komarcijalne svrhe, odnosno koji su kapaciteta od pet do 50 litara u sekundi. "Iskreno žalim za tim dokumentom koji je bio od kapitalnog značaja i nema traga. U izradu tog dokumenta tadašnji stručnjaci su uložili ogroman napor, koji je za današnje prilike nezamisliv. Urađena je bila mapa i svako izvorište ispitano u svim godišnjim dobima, i zato je taj dokument dugo nosio oznaku vojne tajne. Nažalost, nemar je učinio svoje i sada mu nema traga", kažu u opštinskom sekretarijatu poljoprivrede i vodoprivrede. 

U Petnjici ističu da bi samo komercijalizacija izvorišta i izgradnja fabrika na dvije najveće rijeke na teritoriji te opštine, Trpeške i Popče, bilo dovoljno da ovaj kraj zaživi i dobije značajnu industrijsku granu.
Istovjetna priča o neiskorištenim resursima, kao u Gusinju, Beranama ili Petnjici, može se čuti u Bijelom Polju, Plavu, Rožajama, Pljevljima i, najapsurdnije zvuči, na Žabljaku.

Država i lokalna uprava u Rožajama još uvijek nijesu ni industrijski ni turistički valorizovali čak ni ogromne kapacitete najkvalitetnije izvorske vode na Vrelu Ibra u tom sjevernom gradu.

Dok su rafovi domaćih prodavnica puni uvoznih flaširanih voda, u vremenu kada pitka voda u svijetu postaje traženija tečnost čak i od nafte, vode sa ovih i drugih izvorišta na sjeveru Crne Gore, svakodnevno otiču u nepovrat. 

Upućeniji u ovu priču spremni su samo da vam na uvo kažu kako se ovaj čitav problem zapravo vrti oko interesa takozvanih uvozničkih lobija, i da su iz tih razloga propali individualni preduzetnički pokušaji otvaranja fabrika flaširanih na najvećem dijelu sjevera.

Činjenica je da i postojeće fabrike mogu proizvesti dovoljno vode za domaće potrebe, ali sa našim najkvalitetnijim planisnkim vodama, Crna Gora lako mogla postati lider  u izvozu najdragocjenije tečnosti danas u svijetu.

Da ne govorimo o tome koliko bi radnika moglo da se zaposli u toj neizgrađenoj privrednoj grani na sjeveru Crne Gore.