Данијел Гарић

KLIMATSKA KRIZA POGAĐA MEDITERAN

Rekordne temperature zbunjuju naučnike

„Ovi toplotni talasi definitivno neće nestati, oni će se dešavati sve češće dok ne prestanemo da emitujemo gasove staklene bašte”

Prošlonedjeljni toplotni talas u Španiji, Portugalu, Maroku i Alžiru je najmanje sto puta veći zbog globalnog zagrijavanja, a prije klimatske krize takav ekstremni događaj mogao bi se očekivati samo jednom u najmanje 40 hiljada godina, što ga čini statistički nemogućim u ljudskim vremenskim okvirima, saopštila je grupa istraživača koji su krajem aprila analizirali klimatske obrasce Sredozemlja.

Naučnici objašnjavaju da je toplotni talas naišao u “najgore vrijeme”, kad je sezona uzgoja usjeva, posebno pšenice.

“Ekstremne temperature na Mediteranu rastu brže nego što su predviđali klimatski modeli i to nas veoma zabrinjava”, rekao je dr Filip Sjoukje iz Kraljevskog holandskog meteorološkog instituta, jedan od istraživača koji su sproveli studiju u okviru saradnje Svjetske meteorološke organizacije.
Već je poznato da globalno zagrijavanje izazvano ljudskim faktorom povećava ozbiljnost i učestalost toplotnih talasa. Zabrinjava trend da broj ekstremnih događaja koji bi u suštini bili nemogući bez klimatske krize raste, uništavajući živote i sredstva za život širom planete.

U aprilu su naučnici dokazali da se razorna suša na Afričkom rogu ne bi dogodila bez globalnog zagrijavanja. Analiza britanskog Gardijana iz 2022. godine pokazala je da bi najmanje desetak ozbiljnih događaja, od ubitačnih toplotnih talasa do ekstremno toplog mora, bilo gotovo nemoguće bez globalnog zagrijavanja, koje su izazvali ljudi svojim neadekvatnim obrascima ponašanja i pritiscima na životnu sredinu.

„Toplotni talas bi bio rijedak događaj u trenutnim klimatskim uslovima, ali događaj ovog ekstrema bio bi gotovo nemoguć prije sto godina. Očekujemo još intenzivnije i češće toplotne talase u budućnosti“, rekao je Sjoukje.

Dr Friderike Oto sa Imperijal koledža u Londonu pojašnjava da je Mediteran jedan od najranjivijih regiona na klimatske promjene u Evropi.

„Ovi toplotni talasi definitivno neće nestati, tako da će se ovakvi uslovi dešavati sve češće dok ne prestanemo da emitujemo gasove staklene bašte”, smatra Oto.

Istraživači su koristili specijalne metode za procjenu uticaja globalnog zagrijavanja na toplotni talas od 26. do 28. aprila, a rezultati su najbrži do sada za takvu studiju, proizvedenu za samo sedam dana. Toplotni talas je donio temperature nikada ranije zabilježene u četiri zemlje u to doba godine, u rasponu od 36, 9 do 41 stepen Celziusa.

Tim je koristio vremenske podatke i klimatske modele da uporedi vjerovatnoću visokih temperatura u današnjem toplijem svijetu sa njihovom vjerovatnoćom prije klimatske krize. Otkrili su da je globalno zagrijavanje učinilo toplotni talas najmanje sto puta vjerovatnijim, sa temperaturama i do 3,5 stepeni višim nego što bi bile bez tzv. “klimatskog sloma”.

Toplotni talasi su najsmrtonosnija vrsta ekstremnog vremena. Podaci o smrtnosti od ekstremnih vrućina u aprilu još nisu dostupni, ali toplotni talasi 2022. godine doveli su do skoro četiri hiljade smrtnih slučajeva u Španiji i više od hiljadu smrtnih slučajeva u Portugalu.