Ljudi i događaji - 22. septembar

Radio i televizija Crne Gore podsjećaju na događaje koji su obilježili današnji dan.

1495.

Na Cetinju je dovršeno štampanje Psaltira s posledovanjem, treće knjige izašle iz Crnojevića štamparije. Od Psaltira je ostalo sačuvano samo nekoliko primjeraka.

1773.

Ubijen je crnogorski vladar Šćepan Mali. Po nalogu osmanlija ubio ga je njegov sluga, porijeklom Grk. Na svenarodnom zboru na Cetinju, 17. oktobra 1767. Godine, izabran je za vladara Crne Gore i proglašen za "cara". Vladao je od 1767. do 1773. i radio na modernizaciji zemlje, učvrstio je centralnu vlast, suzbijajući plemensku neslogu. Uspješno je ratovao protiv Osmanskog carstva .

1791.

Rođen je engleski fizičar i hemičar Majkl Faradej, zaslužan za mnoga naučna otkrića, prvenstveno u oblasti elektriciteta i magnetizma. Godine 1831. otkrio je zakon elektromagnetske indukcije, a 1833. dva osnovna zakona elektrolize. Fizička jedinica za kapacitet, farad, nazvana je u njegovu čast.

1813.

Petar I Petrović, nakon sloma Napoleonovih trupa u Rusiji, ponovo je krenuo u zauzimanje Crnogorskog primorja. Sklopivši savez s Englezima po drugi put je osvojio Budvu, a za njenog upravitelja je postavio serdara Sava Plamenca.

1862.

Predsjednik SAD Abraham Linkoln objavio je u vrijeme američkog građanskog rata "Proklamaciju o emancipaciji" kojom je proglašena sloboda za sve robove u svim državama Konfederacije. Ipak, ropstvo je potpuno ukinuto tek 13-im amandmanom na Ustav SAD koji je donesen poslije rata, 18. decembra 1865.

1862.

Oto fon Bizmark postao je pruski kancelar. Pod geslom “krv i gvožđe” ujedinio je 25 njemačkih država u Njemačko Carstvo.

1923.

U Ljubljani je održana skupština feminističkih društava Kraljevine Jugoslavije na kojoj je osnovana Feministička alijansa (kasnije Alijansa ženskih pokreta Jugoslavije).

1980.

Kopnene snage Iraka ušle su u Iran sa namjerom da preuzmu kontrolu nad područjem delte Šat-el-Arab, čime je iračko-iranski sukob prerastao u pravi rat, koji je trajao narednih osam godina. Rat nije bitnije promijenio granicu između dvije države, a poginulo je oko pola miliona iračkih i iranskih vojnika i isto toliko civila na obje strane.

1993.

U jeku jedne od najvećih inflacija zabilježenih u svijetu Savezna Republika Jugoslavija je donijela zakon o denominaciji nacionalne valute, prema kojem je od 1. oktobra milion dinara vrijedio 1 dinar.

2009.

U zagrebačkoj Galeriji "Josip Račić" otvorena je izložba poznatog crnogorskog slikara Dimitrija Popovića: "Franc Kafka – čitanje pripovijesti Preobražaj". Popović se na toj izložbi predstavio sa 16 djela, većinom ulja na platnu, inspirisanih slavnom Kafkinom pripovjetkom.

2023.

U Beogradu je umro poznato reditelj Jagoš Marković. Rođen je u Podgorici 1966.godine. Pozorišnu i radio režiju završio je 1987. na Fakultetu dramskih umjetnosti u Beogradu. Bio je stalni reditelj Narodnog pozorišta u Beogradu od 2008. godine i jedan od najznačajnijih reditelja na prostorima bivše Jugoslavije. Režirao je preko 50 predstava u pozorištima Srbije, Crne Gore i inostranstva.

Danas se obilježava Svjetski dan bez automobila. Cilj je da se podstaknu vozači da na jedan dan ostave automobile, naglašavajući brojne prednosti: smanjeno zagađenje vazduha, promociju hodanja i vožnje bicikla i slično.