[ M.M.Lj. ]

QUO VADIS, BALKAN?

"Države u regionu žive od manipulisanja žrtvama"

Države u regionu žive od manipulisanja žrtvama i traumama iz prošlosti i to je osnovni razlog zbog kojeg ne žele da utvrde ni broj žrtava ni istinu o onome što se dešavalo, kazala je Dubravka Stojanović iz Srbije na Zagrebakom plenumu - Quo vadis, Balkan”. Ona je dodala da je razlog tome što se ta pitanja uvijek mogu poslužiti da se skrene pažnja sa drugih tema.

Juče je, u organizaciji Regionalne akademije za razvoj demokratije (ADD) iz Novog Sada, Centra za suočavanje sa prošlošću Documenta iz Zagreba i Centra za građansko obrazovanje iz Podgorice (CGO), uz podršku Evropskog fonda za Balkan (EFB), u Zagrebu započeo ZAGREBAČKI PLENUM – QUO VADIS, BALKAN? čiji je treći panel bio posvećen reviziji i zloupotrebi istorije u dnevnopolitičke svrhe. Na njemu su govorili istaknuti istoričari i univerzitetski profesori Ivo Goldstein iz Hrvatske, MilIvoj Bešlin iz Srbije, Husnija Kamberović iz Bosne i Hercegovine, Boban Batrićević iz Crne Gore i , a panelom je moderirao Dragan Mrakovina iz Hrvatske. 

Stojanović je ukazala na paradoks da se “nacionalizmi u regionu, umjesto da slave pobjede i heroje, zapravo mnogo više bave porazima i stradanjima, žrtvama i gubicima jer su oni pogodniji za homogenizaciju, opsenarstvo i manipulacije”.

“Komentarišući nedavni proglas Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti o zaštiti hrvatskih interesa pri pregovorima sa BiH, Crnom Gorom i Srbijom u pogledu njihovog prijema u Evropsku uniju i polemiku sa Srpskom akademijom nauka i umetnosti koja je tom prilikom nastala, Stojanović je rekla da bi pravedno bilo da oni koji su započeli projekat rata, njegovi ideolozi koji su i proizveli te narative sada budu ti koji će ukrstiti koplja i da bi svima bilo lakše da su se rukovodstva akademija suočila i pobila na nekom imaginarnom bojnom polju umesto gubitka svih nevinih života”, navodi se u saopštenju CGO.

Istoričar Ivo Goldstein smatra da je neumjesno svako poređenje memoranduma HAZU sa nekadašnjim memorandumom SANU, budući da je memorandum SANU potpisan, dok memorandum HAZU nije, ali i da se radi o dokumentu nedostojnom jedne akademije, o spisku nabacanih želja bez vidljivog kriterijuma i konzistencije.

“On je dodao da se i po uticaju koji su imali u društvu ova dva dokumenta ne mogu porediti, budući da je memorandum SANU svojevremeno odredio sudbinu čitavog regiona, dok ovaj nije imao odjeka u hrvatskoj političkoj javnosti. Govoreći o kulturi sjećanja, Goldstein je ocijenio da u regionu nema političara koji bi radili na njihovom približavanju i da “mi imamo potpuno različite, odvojene i suprotstavljene kulture sjećanja koje su za naša društva veoma važne i bez kojih nema zdravih dobrosusjedskih i ljudskih odnosa”. On je ocijenio da u tom smislu “mi funkcionišemo i dalje kao plemenske zajednice u kojima smo mi pošteni, ispravni, uvijek u pravu, lakovjerni, a svi drugi nam žele zlo i uvijek su nam nanosili nepravdu”, uz zaključak da se u našim državama istorija još uvijek tako percipira i prezentuje. 

Husnija Kamberović, istoričar iz Sarajeva, govorio je o logoru Jasenovac. On je naveo da se “u Bosni i Hercegovini zaboravlja ili ne zna činjenica da su i Jasenovac i NDH velikim dijelom vezani za dio bosanskohercegovačke prošlosti i istorijskog naslijeđa”, a osvrnuo se i na pokušaje da se stvori narativ da je Jasenovac logor u kojem su ubijani isključivo Srbi i da se na taj način manipuliše ovim strašnim zločinom iz Drugog svjetskog rata.

Milivoj Bešlin govorio je o paraleli između ratova devedesetih i Drugog svjetskog rata, ocjenjujući da su “u Drugom svjetskom ratu na jednoj strani bili svi nacionalizmi jugoslovenskih naroda, a sa druge antifašistički pokret”. On je rekao da se “Srbija u kulturi sjećanja kreće kroz „četiri R“, pri čemu prvo „R“ označava rat, koji je bio izazvan onda kada je Srbija „srpsko pitanje“ otvorila kao teritorijalno, a ne kao demokratsko ili pitanje građanskih prava.

“ Drugo „R“, po njemu, označava revizionizam, na primjeru Drugog svetskog rata koji je bio neophodan da bi se napale Bosna i Hercegovina i Hrvatska, jer to nije moglo da se uradi na vrijednostima i ideologiji antifašizma, već isključivo na ideologiji i rehabilitacijom četništva. Dalje, treće „R“ se odnosi na rehabilitacije ratnih zločina i ratnih zločinaca iz Drugog svjetskog rata. Bešlin je sa žaljenjem konstatovao da sve ono što je devedesetih bilo trend svoj vrhunac doživljava nakon 5. oktobra u vrijeme Koštunice, a da su malobrojni oni koji su upozoravali na to da će rehabilitacija zločina i zločinaca iz Drugog svjetskog rata dovesti do rehabilitacije zločinaca iz devedesetih godina. To dovodi do četvrtog „R“ – revanšizma – koji je najbolje opisao Ivica Dačić, kao ministar spoljnjih poslova, svojom izjavom da se varaju oni koji misle da su ratovi završeni jer nas očekuje drugo poluvrijeme”, navodi se u saopštenju CGO.

Boban Batrićević iz Crne Gore mišljenja je da “ključnu ulogu u širenju stranog uticaja ima Srpska pravoslavna crkva koja od dolaska Amfilohija na poziciju mitropolita poprima tri ključna elementa – počinje da bude anticrnogorska, antidržavna i da vrši revizionizam”.

“On je dalje pojasnio da Amfilohije svoju misiju počinje širenjem četničke propagande stvarajući velike probleme Crnoj Gori. Batrićević je rekao da zabrinjava i činjenica da su zapadne ambasade pomogle Amfilohijevoj politici da dođe na vlast i ocijenio da je “pobjednik izbora od prije dve godine u Crnoj Gori suštinski bio Amfilohije i njegova politika velikosrpskog nacionalizma”. Veliki problem Batrićevć je prepoznao u tome što “u Srbiji značajan dio intelektualne elite gleda na isti način na Crnu Goru, baš kao što nema razlike između vlasti i opozicije kada je odnos prema Crnoj Gori u pitanju”, saopšteno je iz CGO.