A.M.

Demografija u slobodnom padu

Crna Gora se suočava sa ozbiljnom demografskom krizom koja prijeti dugoročnim razvoju zemlje. Negativni prirodni priraštaj, masovno iseljavanje, posebno sa sjevera, te ubrzano starenje stanovništva postali su dominantni trendovi, zaključak je sa konsultativnog saslušanja Odbora za zdravstvo, rad i socijalno staranje Skupštine Crne Gore, čiji je izvještaj predstavljen javnosti.

Prema podacima Uprave za statistiku (MONSTAT), Crna Gora ima 623.633 stanovnika – svega 3.600 više nego 2011. godine. Međutim, iza te simbolične brojke krije se zabrinjavajuća struktura: za dvanaest godina, iz zemlje se iselilo oko 94.000 ljudi, a čak 64% opština bilježi negativan prirodni priraštaj.

Sjeverna regija najpogođenija je ovim trendovima. Gotovo sve opštine, osim Rožaja i Plava, imale su negativan prirodni priraštaj 2024. godine. U opštini Pljevlja broj stanovnika se za dvije decenije smanjio za 22%, a u Plužinama za čak 30%.

“Podgorica i Budva postaju centri imigracije, dok sjever prazni svoje gradove i sela”, saopštio je ministar socijalnog staranja Damir Gutić.

Prosječna starost stanovništva iznosi 39,7 godina – što je za dvije i po godine više nego 2011. godine. Devet crnogorskih opština ušlo je u zonu tzv. “najdublje demografske starosti”, sa prosječnom starošću iznad 43 godine.

Broj živorođene djece drastično je pao – sa nekadašnjih 10.000 na samo 6.964 beba rođenih tokom 2024. godine. Stopa fertiliteta je još 1994. pala ispod 2,1%, čime se ne obezbjeđuje ni prosta reprodukcija populacije.

Procjene Ujedinjenih nacija govore da će Crna Gora do 2055. godine imati svega 518.000 stanovnika, a do kraja vijeka samo 330.000.

Zakoni i strategije – tek na papiru

Odbor je upozorio da bez hitnih mjera demografski kolaps može postati ireverzibilan. Vlada je pozvana da u najkraćem roku izradi Strategiju demografskog razvoja, a najavljeno je i donošenje novog Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti te Zakona o regionalnom razvoju. Predviđeno je i osnivanje Partnerskog savjeta za regionalni razvoj te povećanje sredstava za nerazvijene opštine iz Egalizacionog fonda.

Ministar regionalnog razvoja Ernad Suljević poručio je da “prioritet mora biti sjeverna regija”, dok je ministar sporta i mladih Dragoslav Šćekić ocijenio da je demografija “pitanje kvaliteta života i ambijenta koji država nudi građanima”.

Gordana Radojević iz NVO “Društvo statističara i demografa Crne Gore” upozorila je da “finansijski podsticaji nijesu dovoljni”.

Upozorila je na pad radne snage, ali i rast učešća stranaca u ukupnoj populaciji, što otvara nova socio-ekonomska pitanja.

“Mladi traže pravnu sigurnost, šansu za napredovanje i kvalitetno obrazovanje, a ne samo ekonomske podsticaje. Bez toga, demografska slika će se i dalje pogoršavati”, poručila je Radojević.