M.V. [ Vijesti.me ]

Kaluđeroviću ponovo dosuđeno 3.000 eura

Osnovni sud u Podgorici ponovo je presudio u korist Velizara Kaluđerovića i obavezao Državu Crnu Goru, Ministarstvo kulture i medija da mu isplati 3.000 eura na ime nematerijalne štete zbog povrede prava ličnosti nastale objavama na portalu Udar.me, nakon što je Viši sud ukinuo raniju presudu i predmet vratio na ponovno suđenje.

Portal “Udar” pojavio se uoči parlamentarnih izbora 2020. godine, a vodio je kampanju protiv kritičara tadašnje vlasti - novinara, političara, civilnih aktivista i građana koji su označavani kao saradnici stranih službi i neprijatelji države, prenose Vijesti. 

U tužbi i tokom glavne rasprave, Kaluđerović je preko punomoćnika naveo da je od 10. jula 2020. godine na nacionalnom internet domenu Crne Gore (.me) bila registrovana elektronska publikacija www.udar.me, čija je navodna misija bila “objavljivanje strogo čuvanih istina i tajni”, ali se, kako je istaknuto, radilo o etiketiranju i anonimnom optuživanju ljudi bez navođenja autora, dokaza i relevantnih izvora, kao i bez mogućnosti da se čuje strana lica koje se prozivaju.

U presudi se konstatuje da je dana 16. avgusta 2020. godine na portalu Udar.me objavljen video-snimak pod naslovom “Objavljujemo šest imena saradnika srpskih bezbjednosnih službi! Treći dio”, u kojem se u 50. sekundi pojavljuje fotografija Velizara Kaluđerovića sa tekstom ispod slike.

Kaluđerović je, kako se navodi, targetiran pod kodnim imenom “Kalimero” kao “aktivni saradnik srpske bezbjednosne službe”, sa navodnom operativnom vezom Obrenom Rajkovićem iz Zemuna. Sud ukazuje da je takvo označavanje državljanina Crne Gore kao saradnika strane obavještajne službe kvalifikovano kao optuživanje za krivično djelo špijunaže iz Krivičnog zakonika Crne Gore, za koje je propisana kazna zatvora od dvije do deset godina.

U presudi se podsjeća da je, prema dopisu Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB), ta institucija saopštila da nije preduzimala mjere prikupljanja podataka o Kaluđeroviću, da o njemu ne vodi evidenciju i da ne postoje dokumenta sačinjena tim povodom. Sud iz toga izvodi zaključak da je iznošenje takvih optužbi, bez navođenja dokaza, podobno da prouzrokuje povredu prava ličnosti - psihičkog integriteta, časti, ugleda i dostojanstva.

Tužilac je naveo da je sporni sadržaj i dalje dostupan na platformi “YouTube”, pod naslovom “MEGA UDAR objavljujemo šest imena saradnika srpskih bezbjednosnih službi! Treći dio”, kao i na društvenoj mreži “Facebook”, na profilu “Udar”.

Kaluđerović je svoj zahtjev za naknadu štete zasnovao na navodima da odgovornost države proizilazi po principu objektivne odgovornosti, jer nadležno ministarstvo nije vršilo nadzor nad primjenom člana 11 Zakona o medijima i nije preduzelo radnje radi otkrivanja identiteta osnivača portala Udar.me, niti pokretanja prekršajnog postupka. Time je, prema navodima tužioca, onemogućen da povrijeđeno pravo štiti od osnivača medija, koji je odgovoran za objavljeni sadržaj.

U ponovljenom postupku sud je, nakon ukidnog rješenja Višeg suda, saslušao kao svjedoka Dritana Abazovića, bivšeg potpredsjednika Vlade zaduženog za sektor bezbjednosti, kao i bivšeg direktora ANB-a Dejana Vukšića čiji je iskaz pročitan iz spisa drugog predmeta.

Prema presudi, Abazović je svjedočio da je nakon što je preuzeo nadležnosti u oblasti bezbjednosti, od tadašnjeg rukovodstva ANB-a obaviješten da postoje osnovane sumnje da je Agencija imala udjela u radu portala Udar.me, te da su resursi ANB-a korišćeni za kreiranje sadržaja diskreditirajućeg karaktera usmjerenog na više lica.

On je naveo da su materijali tajne pratnje ANB-a završavali na portalu Udar.me, da je tzv. “fleška” sa fotografijama praćenih osoba završavala kod tadašnjeg direktora ANB-a Dejana Peruničića, te da je kasnije taj materijal objavljivan na portalu. Abazović je, kako stoji u presudi, izjavio da je o namjeri podnošenja krivične prijave u vezi sa radom portala Udar.me bio obaviješten od direktora ANB-a, te da je takva prijava i podnijeta.

Sud je prihvatio i iskaz Dejana Vukšića iz drugog postupka, prema kojem je internom istragom u ANB-u utvrđeno da su visoko pozicionirani službenici Agencije učestvovali u praćenju građana i političara, da je prikupljeni materijal završavao kod direktora Peruničića, a zatim na portalu Udar.me, te da je on podnio krivičnu prijavu protiv više bivših službenika zbog sumnje u krivično djelo odavanja tajnih podataka. Sud navodi da je postojanje tog predmeta potvrđeno i dopisom Višeg državnog tužilaštva.

Sud navodi da se portal Udar.me mogao podvesti pod elektronsku, odnosno internetsku publikaciju u smislu Zakona o elektronskim medijima i Zakona o medijima, te da je osnivač bio dužan da izvrši registraciju i upis u odgovarajuće evidencije, kako bi se znalo ko stoji iza medija.

Iz dopisa Ministarstva kulture i medija od 18. oktobra 2022. godine proizilazi da portal Udar.me nije bio upisan u evidenciju medija koju vodi to ministarstvo, pa ono ne posjeduje podatke o osnivaču ili glavnom uredniku. Sud konstatuje da su Agencija za elektronske medije i Ministarstvo kulture i medija bili obaviješteni o postojanju neregistrovanih portala i da je u javnosti vođena rasprava o portalu Udar.me, uključujući i pozive nadležnim organima da utvrde ko stoji iza tog portala.

Na osnovu dopisa privrednog društva doMEn d.o.o., koje upravlja nacionalnim domenom.me, sud navodi da je domen udar.me registrovan 10. jula 2020. godine kod registratora “Tucows Domains Inc”, te da Agencija za elektronske medije i Ministarstvo nijesu tražili podatke o tom domenu niti provjeru sadržaja. Po ocjeni suda, postojala je mogućnost da se preko registra domena provjeri identitet registranta, a tužena strana nije ponudila dokaze kojima bi otklonila sumnju u pogledu mogućnosti identifikacije osnivača portala.

“Imajući u vidu prethodno navedeno, ima se smatrati da tužena nije dokazala da nije imala objektivnih mogućnosti da u smislu vršenja nadzora nad primjenom člana 11 Zakona o medijima otkrije, učini dostupnim javnosti i pokrene prekršajni postupak protiv osnivača medija”, navodi se u presudi. Sud zaključuje da je Kaluđerović “objektivno bio spriječen” da zaštitu povrijeđenog prava ostvari od osnivača medija, pa državu Crnu Goru smatra pasivno legitimisanim subjektom u sporu.