Gero Riter  [ DW ]

30. 11. 2025. 08:40

Solarna energija: Mala elektrana na balkonu postaje hit

U Njemačkoj je u posljednje tri godine ugrađeno više od milion malih, priključnih solarnih uređaja. Novost je da sve više njih ima i baterije, pa se proizvedena struja može koristiti i kasnije.

Paneli su veliki do dva kvadratna metra, a u jednu mini-instalaciju stanu do četiri komada. Montaža je jednostavna, a uređaji rade pouzdano kao i drugi kućni aparati – samo obrnuto. Struja ide iz solarnog modula preko invertera i utičnice u kućnu mrežu.

Jeftina struja sa sopstvenog balkona

Cijene panela i baterija širom svijeta naglo su pale. Zato danas balkonski sistemi sa baterijom koštaju upola manje nego prije dvije godine. Manji modeli kreću od oko 200 eura, a veći sa četiri panela i baterijom mogu se naći za manje od 1000 eura.

U Njemačkoj proizvode struju po cijeni od 7 do 15 centi po kilovat-satu – znatno jeftinije od struje iz mreže koja u prosjeku košta skoro 40 centi.

Prema podacima Visoke škole za tehniku i ekonomiju u Berlinu (HTW), ulaganje se obično isplati za četiri do sedam godina. Poslije toga, struja koju sami proizvedete je besplatna. Na sajtu HTW postoji jednostavan kalkulator koji pokazuje koja instalacija odgovara vašem stanu i koliko možete da uštedite.

Solarni paneli mogu trajati preko 30 godina i proizvoditi struju. Za baterije se računa na vijek od 10 do 15 godina, kaže Folker Kvašning, profesor za obnovljive energetske sisteme na HTW.

Sa četiri panela i baterijom u srednjoj Evropi može se pokriti oko polovina potreba za strujom u domaćinstvu od dvije osobe.

Više sunca – više struje

Iako ima mnogo sunčanih regiona u svijetu gdje bi balkonski solarni sistemi proizvodili više struje nego u Njemačkoj, „najviše priključnih solarnih uređaja i dalje se prodaje u Njemačkoj, i to sa velikom razlikom u odnosu na ostatak svijeta“, kaže David Brojer, direktor onlajn prodavnice Juma iz Kelna.

Razloga za bum ima više: niže cijene, bolja tehnologija i politička podrška. Od 2023. u Njemačkoj se na privatne solarne sisteme ne obračunava PDV. U junu 2024. EU je usvojila smjernice za priključne solarne uređaje. A od oktobra 2024. stanari i vlasnici stanova u Njemačkoj mogu sami – bez birokratije i električara – da postave solarne panele na balkon.

Dozvoljeni su uređaji snage do 2.000 vati. U većini zemalja EU uređaji mogu u kućnu mrežu direktno da ubace do 800 vati struje. Ta granica štiti instalaciju od preopterećenja i čini korišćenje bezbjednim.

„Model smo razvili u Njemačkoj, a sada vidimo veliko interesovanje i u drugim zemljama. Nedavno je bila delegacija iz Tokija – žele da uvedu priključne solarne uređaje i informisali su se o tehničkoj bezbjednosti“, kaže Tomas Zeltman, ekspert za ove uređaje iz Saveza solarne privrede za DW. Interesovanje raste i u mnogim zemljama EU, kao i u Brazilu i SAD.

Energetska tranzicija za svakoga

Njemačka želi da do 2045. postane klimatski neutralna. Priključni solarni uređaji mogli bi do tada da pokriju oko dva odsto potreba za strujom, procjenjuje profesorka Klaudija Kemfert iz Njemačkog instituta za ekonomska istraživanja (DIW). Za sada najviše solarne energije dolazi sa krovnih sistema, a zatim iz velikih solarnih parkova.

Za mnoge kupce balkonski sistem je tek početak. „To je ulaz u druge mjere, kao što su veći fotonaponski sistemi ili kupovina električnog automobila ili toplotne pumpe“, kaže Kristof Kost iz Fraunhofer instituta za solarne energetske sisteme (ISE).

„Priključni solarni uređaji omogućavaju ljudima da sami učestvuju u energetskoj tranziciji, smanje troškove struje i postanu manje zavisni od oscilacija cijena energije“, kaže Kemfert za DW. Tako i ljudi u iznajmljenim stanovima dobijaju jednostavan pristup sopstvenoj solarnoj energiji.

Prije kupovine: dobar savjet zlata vrijedi

„Prije kupovine sistema važno je dobro se informisati“, kaže Tobijas Oto iz njemačkog Udruženja za promociju solarne energije (Solarförderverein, SFV), koji nezavisno savjetuje u solarnoj konsultaciji.

Isplativost zavisi od više faktora: koliko panela staje na balkon, terasu ili krov? Kakav je položaj sunca? Pod kojim uglom treba postaviti panele?

Bitni su i cijena struje i potrošnja. Na osnovu tih podataka može se izračunati koji sistem ima smisla. Kod sistema sa tri do četiri panela često se isplati baterija sa pametnim upravljanjem. Takva baterija mjeri potrošnju na brojilu ili utičnicama i daje tačno onoliko struje koliko je trenutno potrebno. „Bez tih mjerača baterija se obično ne može pametno kontrolisati“, naglašava Oto za DW.

Neki uređaji sa baterijom imaju i rezervno napajanje za slučaj nestanka struje. Mnoge baterije mogu da stoje i napolju, ali pri ekstremnim temperaturama, malo struje troše i na sopstveno grijanje ili hlađenje.

Važan je i kvalitet proizvoda. Stručnjaci savjetuju da se izbjegavaju jeftini proizvođači i diskonti. „Tamo se nudi svašta“, kaže Zeltman, koji je ranije radio u potrošačkom centru. „Zato preporučujemo kupovinu kod specijalizovanih prodavaca.“