Данијел Гарић

ZAPANjUJUĆI SNIMCI SATELITA

Emisije metana “divljaju” u Turkmenistanu

Satalitski snimci pokazuju da je na poljima fosilnih goriva u Turkmenistanu iscurilo 4,4 miliona tona metana 2022. godine, što je ekvivalent 366 miliona tona CO2, više od godišnjih emisija u Velikoj Britaniji

Curenje metana iz dva glavna polja fosilnih goriva u Turkmenistanu izazvalo je više globalnog zagrijavanja u 2022. godini nego cjelokupne emisije ugljen- dioksida u Velikoj Britaniji, otkrili su satelitski podaci, a prenosi Gardian.

Naučnici su pojasnili da su emisije snažnog gasa staklene bašte iz zemlje bogate naftom i gasom „zapanjujuće“ i „razarajuće”.

Podaci pokazuju da je na poljima fosilnih goriva u Turkmenistanu iscurilo 4,4 miliona tona metana 2022. godine, što je ekvivalent 366 miliona tona CO2, više od godišnjih emisija u Velikoj Britaniji, koja se nalazi na 17. mjestu u svijetu po emisijama.

Emisije metana su alarmantno porasle od 2007. godine i ovo ubrzanje može biti najveća prijetnja održavanju temperature ispod 1,5 stepeni globalnog zagrijavanja, u skladu sa Pariškim sporazumom, smatraju naučnici. Takođe, ovolike koncentracije su ozbiljan rizik za katastrofalne klimatske devijacije.

Gardijan je nedavno otkrio da je Turkmenistan najgori na svijetu po curenju metana koji se smatra „super emiterom“.Ventilacija iz fosilnih polja Turkmenistana ispušta nevidljivi metan u vazduh u tzv. “nesagorenom stanju”, što je do nedavnog razvoja satelitske tehnologije bilo teško otkriti. Metan zadržava 80 puta više toplote od CO2 tokom 20 godina i ima stostruko gore posljedice po klimu.

Eksperti smatraju da je samit UN o klimi COP28, koji se održava u Ujedinjenim Arapskim Emiratima u decembru, prilika da se pokrene akcija smanjenja metana u Turkmenistanu. Treba, kako smatraju, iskoristiti bliske veze između Turkmenistana i UAE da se ovaj problem riješi.

Naučnici pojašnjavaju da je borba protiv curenja sa lokacija fosilnih goriva najbrži i najjeftiniji način da se smanji emisija metana, a samim tim i globalno zagrijavanje. Akcija za zaustavljanje curenja često se isplati, jer se zarobljeni gas može prodati. Problem je, kako navode, loše održavanje infrastrukture u Turkmenistanu.

„Metan je odgovoran za skoro polovinu globalnog zagrijavanja i do sada se njime apsolutno nije upravljalo, bio je potpuno van kontrole“, rekao je Antoan Rostan, predsednik organizacije Kajros, koja je razvila satelitsku tehnologiju da izmjeri ljudski uticaj na životnu sredinu i svakodnevno prati emisije gasova staklene bašte.

Podvlači da organizacija sada zna “gdje su super emiteri i ko šta radi“.

“Sada nam trebaju kreatori politika i investitori da urade svoj posao, a to je da smanje emisiju metana”, podvlači Rostan.

Satelitski podaci koje Kairos koristi za otkrivanje metana prikupljaju se od početka 2019. Godine, a ukupne emisije Turkmenistana od tada pokazuju trend nivoa rasta. Sateliti su takođe otkrili 840 superemitujućih događaja, odnosno curenja iz pojedinačnih bunara, rezervoara ili cijevi brzinom od nekoliko tona na sat ili više.

Većina postrojenja iz kojih curi metan bila su u vlasništvu Turkmenoila, nacionalne naftne kompanije. Ostale neotkrivene emisije metana dolaze iz turkmenistanskih naftnih i gasnih instalacija u Kaspijskom moru, ali sposobnost satelita da mjere curenje metana preko vode se još uvijek razvija.

Turkmenistan je najveći kineski snabdjevač gasom i planira da udvostruči svoj izvoz u tu zemlju. Građani Turkmenistana su do 2018. dobijali besplatan gas i struju. Međutim, zemlja je takođe veoma ranjiva na uticaje klimatske krize, sa vjerovatnoćom ozbiljne suše koja se predviđa da će porasti „veoma značajno“ tokom 21. vijeka.

Nedavna naučna istraživanja, objavljena u časopisu “Environmental Science and Technology”, otkrila su da je zapadna obala Turkmenistana jedna od najvećih žarišta metana na svijetu, ali obeshrabruje činjenica da vlastu Turkmenistana nemaju dovoljno volje da globalno sarađuju.