M.D. [ Euronews ]

Kako diplomatija može da zaštiti Ukrajinu i šta nakon sastanka u Vašingtonu?

U Vašingtonu je evropska poruka bila jasna: Evropljani su bili ujedinjeni u svojim zahtjevima za prekid vatre, za bezbjednosne garancije i za podršku Ukrajini, kaže za Euronews viša saradnica u njemačkom Maršalovom fondu Sjedinjenih Država Kristine Berzina. Kako je objasnila, predsjednik Rusije, Vladimir Putin, mogao je u Vašingtonu da vidi nešto što mu se duboko ne bi dopalo - evropsko jedinstvo i snagu, a ne kritike i poniženje predsjednika Zelenskog.

Euronews piše i da je sastanak između predsjednika Trampa i ukrajinskog predsjednika Zelenskog bio jednako napet kao i onaj u februaru. Zelenski i evropski lideri imali su malo vremena da pripreme reakcije na samit na Aljasci, dok je Tramp bio nestrpljiv da pokaže brz napredak ka mirovnim pregovorima.

Međutim, umjesto da Rusija vidi kako se Zelenski sam suprotstavlja Trampu, videla je kako ukrajinski predsjednik ulazi u Bijelu kuću u društvu sedam evropskih lidera koji predstavljaju sjeverne, južne, velike i male zemlje, kao i NATO i EU.

U Vašingtonu je poruka Evropljana bila jasna: bili su ujedinjeni u zahtjevima za prekid vatre, bezbjednosne garancije i podršku Ukrajini. Svojim dolaskom u tako velikom broju pokazali su da Ukrajina nije samo na periferiji Evrope, već u samom njenom centru.

Takođe, cilj im je bio i da uvuku Trampa u taj krug. Gledajući kako se razgovor odvija, Putin je mogai da vidi da je on, a ne Zelenski, taj koji je ostao po strani, piše dalje Euronews.

Zajednički front

Evropski lideri su sada dobro koordinisani i, sedam mjeseci nakon početka Trampovog drugog mandata, uvježbani u predstavljanju zajedničkog fronta kako bi spriječili potencijalne krize vezane za Trampovo vođenje globalnih poslova. Njihova uporna “šarm ofanziva” prema američkom predsjedniku donijela im je njegovo povjerenje i laskanje.

Tramp je slobodno dijelio komplimente — kancelaru Mercu zbog tena, finskom predsjedniku Aleksandru Stubu zbog mladosti, a italijanskoj premijerki Meloni zbog njenog trajnog liderstva. Bio je čak i srdačan prema predsjednici Evropske komisije Ursuli fon der Lajen. Uprkos ranijem dubokom skepticizmu prema EU, rekao je da mu je “čast” što je ona za stolom, i da mu se dopada što je “moćnija” od ostalih lidera prisutnih.

Međutim, ta srdačnost nije bila samo predstava — imala je politički uticaj. Riješenost i jedinstvo evropskih lidera ugasili su najveće potencijalne požare koji su mogli nastati iz bilateralnog sastanka Zelenskog i Trampa. Tramp nije javno zahtijevao da Ukrajina kapitulira i pristane na teritorijalne zahtjeve Putina. Ukrajina nije proglašena preprekom miru.

Pored toga, Evropljani su izvršili pritisak na Sjedinjene Države da ozbiljno doprinesu bezbjednosnim garancijama za Ukrajinu. Na sastanku u ponedjeljak, i nakon njega, Tramp je izrazio spremnost za američku saradnju u tom pogledu. Da, uz ograničenja — bez američkih trupa na terenu i vjerovatno sa mnogo manje podrške nego što Evropljani žele, ali prije samo nekoliko nedjelja, s obzirom na Trampovu izjavu da “to nije (njegov) rat“, svaka američka pomoć koaliciji voljnih bila je isključena.

Sada američki državni sekretar Marko Rubio izrađuje bezbjednosne garancije za Ukrajinu i koordinira ih sa evropskim partnerima.

Neprijatno za neke

Neki građani Evrope nezadovoljni su načinom na koji se njihovi lideri ophode prema Trampu, smatrajući da je ponižavajuće gledati kako mu se ulaguju. Ipak, takav pristup je spriječio katastrofu, piše dalje Euronews. U junu je Tramp podržao Član 5 na NATO samitu u Hagu. Ove nedjelje nije prisilio Zelenskog da popusti Putinovim zahtjevima. A evropski lideri uspijevaju da američkog predsjednika drže angažovanim u evropskoj bezbjednosti.

Ipak, to nije dovoljno. Evropski lideri ne bi trebalo da naredne tri i po godine provedu samo gaseći požare.

Umjesto toga, treba da iskoriste svoj osjećaj jedinstva kako bi postali sposobniji akteri u oblasti odbrane, i to brže nego što su do sada bili spremni. Diplomatsko jedinstvo u Vašingtonu jeste jedan oblik snage koji Putin prepoznaje, ali postojanje ljudstva i vojnih kapaciteta potrebnih za koaliciju voljnih je daleko važnije, piše Euronews.

Čak i ako SAD daju doprinos bezbjednosnim garancijama za Ukrajinu — a to je i dalje neizvjesno — Evropljani će morati da obezbijede ogromnu većinu ljudstva i vatrene moći u bilo kojoj bezbjednosnoj sili koja bi služila kao podrška Ukrajini.

Trampova administracija i dalje teži ka smanjenju američkog vojnog prisustva u Evropi, a Trampova lična želja da smanji rizik za američko vojno osoblje ograničiće učešće SAD u bilo kakvoj bezbjednosnoj misiji.

Evropljani, koji su u ratovima na Bliskom istoku tokom ovog vijeka uglavnom igrali ulogu mlađeg partnera, moraće da nauče da preokrenu tu ulogu.

Dugoročno, evropska odbrambena snaga je ključna

Neki evropski građani i dalje smatraju da je način ophođenja njihovih lidera prema Trampu ponižavajući.

Ali na duže staze, jačanje evropske odbrambene sposobnosti biće ključno za cijeli kontinent, ne samo za Ukrajinu. Evropljani možda mogu da zadrže Trampa u svojoj orbiti kroz lične veze i pametnu diplomatiju, ali drugi, mlađi članovi Republikanske partije mnogo su manje skloni da pomognu Evropi da se suprotstavi Rusiji.

Biće lakše zadržati angažman SAD u Evropi ako američki doprinos bude unaprijed ograničen. Isprobavanje ovog pristupa u Ukrajini može poslužiti kao dobar pilot projekat za ono što mora da se desi širom kontinenta — i to brže nego što bi Evropljani željeli.