P. R.

Preminuo Dik Čejni, nekadašnji potpredsjednik SAD-a

Nekadašnji potpredsjednik SAD-a, Dik Čejni, preminuo je danas u 85. godini, saopštila je njegova porodica.

Čejni je bio potpredsjednik u vrijeme republikanskog predsjednika Džordža V. Buša tokom dva mandata između 2001. i 2009. godine, a kako piše CNN, decenijama je bio moćna i polarizujuća figura u Vašingtonu.

On je rođen 30. januara 1941. godine u Linkolnu, Nebraska, a od adolescencije je živio u Kasperu, Vajoming. Studirao je na Univerzitetu Vajoming, gdje je završio osnovne i magistarske studije iz političkih nauka. Njegova politička karijera počela je radom u administraciji predsjednika Ričarda Niksona, a zatim je postao načelnik kabineta Bijele kuće kod predsjednika Džeralda Forda u periodu 1975 - 1977.

Od 1979. do 1989. bio je predstavnik američkog Kongresa za Vajoming, gdje je stekao reputaciju vrlo efikasnog političara. Zatim je od 1989. do 1993. služio kao sekretar za odbranu u administraciji predsjednika Džordža Herberta Buša, tokom čega je nadgledao značajne vojne operacije, uključujući i operaciju Pustinjska oluja.

Čejni je izabran za potpredsjednika SAD-a 2000. godine, kada je Džordž V. Buš pobijedio u vrlo tijesnoj izbornoj trci. Mandat je počeo 20. januara 2001. godine i trajao do 20. januara 2009. Tokom tog perioda postao je sinonim za tajnu, ali ogromnu moć izvršne vlasti. Mnogi ga smatraju „najmoćnijim potpredsjednikom u istoriji SAD-a“.

Nakon terorističkih napada 11. septembra 2001. godine, Čejni je bio centralna figura u koordinaciji američkog odgovora, uključujući pokretanje „rata protiv terorizma“.

Bio je važan zagovornik invazije na Irak 2003. godine, pri čemu su američke obavještajne procjene o oružju za masovno uništenje i povezanosti sa terorističkim grupama kasnije kritikovane kao pogrešne.

Njegov mandat obilježile su i kontroverze oko masovnog elektronskog nadzora, „pojačanih tehnika ispitivanja“, te politike koja je izazvala kritike organizacija za ljudska prava i građanske slobode.

Čejni je imao i dugu istoriju problema sa srcem, što je u više navrata bilo predmet javne pažnje.

Nasljeđe Dika Čejnija složeno je i često predmet podjela. S jedne strane, ostaje zapamćen kao arhitekta snažnijeg izvršnog autoriteta SAD-a i zagovornik američke vojne moći. S druge strane, mnogi kritičari smatraju da je njegovo vrijeme obilježeno ugrožavanjem građanskih sloboda, prekomjernim vojnim intervencijama i opasnim presedanima u spoljnoj politici.