К. Јанковић

ZAKON JASAN

Privatne laboratorije moraju dostavljati Institutu pozitivne nalaze na HIV

Privatne laboratorije u Crnoj Gori u obavezi su da Institutu za javno zdravlje prijave svaki pozitivan test na HIV, ali podaci o broju zaraženih kojima Institut trenutno raspolaže, odnose se samo na broj pozitivnih nalaza iz javnih zdravstvenih ustanova. Ovo je rečeno Portalu RTCG iz IJZCG, čiji registar trenutno pokazuje da su za prvih sedam mjeseci ove godine evidentirana 23 slučaja infekcije HIV-om, što se trenutno ne razlikuje značanije u odnosu na broj oboljelih u istom periodu prošle godine kada je registrovano 18 osoba.

“Prema važećim zakonskim propisima u našoj zemlji, za sada privatne laboratorije nijesu u obavezi da Institutu za javno zdravlje Crne Gore dostavljaju podatke o broju osoba koje su testirane na HIV, ali je potrebno prijaviti svaki pozitivan nalaz testiranja na HIV”, navode iz IJZCG.

Zakon propisuje obavezno prijavljivanje zarazne bolesti

U javnosti se i dalje šire informacije o navodnom skoku broja zaraženih HIV-om u Budvi, uz bojazan da zdravstvene vlasti nemaju pravu sliku o situaciji sa tim virusom jer se turisti i građani testiraju u privatnim zdravstvenim ustanovama, koje ne dostavljaju podatke Institutu. To bi trebalo da čine prema Pravilniku o načinu prijavljivanja zaraznih bolesti, bolničkih infekcija, stanja i smrti oboljelih od ovih bolesti i Zakonu o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti.

“Institut za javno zdravlje Crne Gore, s obzirom da se rutinski podaci prikupljaju na godišnjem nivou, trenutno raspolaže podacima o testiranju koje je obavljeno u Savjetovalištu za HIV Instituta za javno zdravlje Crne Gore”, piše u odgovorima Instituta.

Pomenuti Pravnilnk u članu četiri podrazumijeva da se obavezno prijavljivanje HIV infekcije radi pojedinačnom prijavom.

Član 17 tog dokumenta predviđa da prijavu pri utvrđivanju HIV infekcije popunjava ljekar u zdravstvenoj ustanovi u kojoj je rađen test.

On je dužan da to odmah prijavi Institutu sagledavajući Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti koji u članu 39 propisuje:

“Ako se laboratorijskim ispitivanjem dokažu uzročnici trbušnog tifusa, paratifusa, drugih salmoneloza, šigeloza, jersinioza, kampilobakterioza, hepatitisa "B", hepatitisa "C", HIV-a, malarije, kolere, karantinskih bolesti, poliomijelitisa, difterije, velikih boginja, malih boginja, rubele, epidemijskih zaušaka, SARS-a, MERS-CoV, meningitisa uzrokovanog sa Hib, pneumokokom i meningokokom, velikog kašlja, virusnog hepatitisa A, botulizma ili ptičijeg gripa, zdravstvene ustanove koje su izvršile laboratorijsko ispitivanje dužne su da izvještaje laboratorijskog ispitivanja dostave odmah zdravstvenoj ustanovi po čijem zahtjevu je vršeno laboratorijsko ispitivanje, Institutu i nadležnoj zdravstvenoj ustanovi i, po epidemiološkim indikacijama, organu uprave nadležnom za inspekcijske poslove, odnosno organu uprave nadležnom za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitrane poslove za grupe zoonoza i bolesti prenosive hranom”, piše u tom članu.

Podaci iz registra za HIV pokazuju da je broj novoregistrovanih osoba inficiranih u prvih sedam mjeseci ove godine 23. Od toga je devet pozitivnih nalaza proisteklo iz brzih testova na HIV kojih je urađeno ukupno 227.

“I ne razlikuje se značajnije u odnosu na broj novoregistrovanih u istom periodu prošle godine, kada je registrovano 18 osoba. Broj novoregistrovanih osoba podrazumijeva sve slučajeve HIV infekcije koji se prvi put registruju u našoj zemlji (novodijagnostikovane osobe i osobe koje su otkrile infekciju ranije van Crne Gore i po prvi put se javljaju kod nas gdje nastavljaju liječenje)”, navode iz Instituta.

Prciziraju da su u svim savjetovalištima širom naše države, a koja su otvorena u okviru domova zdravlja, tokom 2022. godine na HIV testirane 524 osobe. 

Testiranje na HIV je, poručuju oni, ključno za otkrivanje infekcije i pružanje adekvatne podrške, pa praćenje stope testiranja, kao i prijavljivanje pozitivnih rezultata testiranja, predstavlja značajan dio nadzora nad HIV-om.

Imamo visoko pouzdane i brze metode testiranja

Navode da su ove godine testirali više osoba.

“To je dijelom rezultat uvođenja testiranja na hepatitis B i hepatitis C brzim testovima u drugoj polovini 2022 godine, ali i drugih aktivnosti koje Institut za javno zdravlje Crne Gore sprovodi kako bi se stopa testiranja povećala, a time i omogućilo pravovremeno otkrivanje infekcije i započinjanje liječenja”, pojašnjavaju iz Instituta.

Kažu da je zbog javnosti važno napomenuti da su danas dostupne visoko pouzdane i brze metode testiranja na HIV, te da je medicinska nauka napredovala u tretmanu HIV-a.

“Pravovremeno testiranje, dijagnostika i pristup odgovarajućoj zdravstvenoj njezi ključni su faktori za upravljanje HIV-om i smanjenje rizika od daljih komplikacija infekcije i prenošenja virusa, pa je veoma važno da se svako ko je bio u riziku od HIV infekcije testira”, poručuju oni.

Iz te zdravstvene ustanove poručuju da osoba koja je na antiretrovirusnoj terapiji i uz dobar terapijski odgovor ima nemjerljivu vrijednost virusnih kopija u krvi, može imati zdrav i kvalitetan život, zdravo potomstvo i doživjeti duboku starost.

“Smatra se da osoba na antiretrovirusnoj terapiji sa nemjerljivim brojem virusnih kopija u krvi ne može prenjeti virus na druge”, ističu iz Instituta.

Navode da se nažalost još uvjek suočavamo sa činjenicom da građani ne žele da se testiraju i provjere svoj HIV status, najčešće zbog prisustva različitih predrasuda i straha od moguće stigmatizacije i diskriminacije.

“Kako bi se stvorilo podržavajuće okruženje, razumijevanje i podrška za sve osobe koje žive s HIV-om, veoma je važno edukovati javnost o HIV-u, razbijati stereotipe i predrasude. Apelujemo na građane i medije da koristite pouzdane izvore informacija kao što su nacionalne zdravstvene institucije i ugledne nevladine organizacije, kako bi se informisali, edukovali i na taj način pružili ispravne informacije, obzirom da je prvi korak u sprečavanju širenja glasina pružanje tačnih informacija o HIV-u”, poručuju u odgovorima za Portal RTCG.

Podaci o testiranju se prikupljaju i obrađuju na godišnjem nivou i obuhvataju podatke o testiranju u “Savjetovalištima za dobrovoljno i povjerljivo savjetovanje i testiranje na HIV, mikrobiološkoj laboratoriji Instituta za javno zdravlje Crne Gore, Zavodu za transfuziologiju Crne Gore i testiranju u zajednici koje se obavlja u saradnji sa NVO koje pružaju servise populacijama koje su teško dostupne i u povećanom riziku od HIV-a”.