Милица Кашћелан

MANIFESTACIJA “PODVODNI KULTURNI PREDJELI CRNE GORE“

Misteriozna kulturna baština predstavljena kroz inovativne tehnologije

“Podvodni kulturni predjeli Crne Gore“ je manifestacija održana u Kotoru u periodu od 21. aprila do 3. maja, u organizaciji Labaratorije za arheologiju pomorstva Pomorskog fakulteta Kotor Univerziteta Crne Gore.

“Glavni cilj manifestacije bio je da, pomoću otvorene izložbe i upotrebe inovativnih tehnologija, skrene pažnju na turističku atraktivnost i omogući uvid svim posjetiocima u kulturno bogatstvo koje se krije na dnu mora, ali i omogući kontakt sa ljudima koji se bave njenim istraživanjem“, ističe podvodni arheolog Darko Kovačević iz Labaratorije za arheologiju pomorstva.

Manifestacija je sprovedena u partnerstvu sa Pomorskim muzejem Crne Gore u Kotoru, a podržana od strane Opštine Kotor i Turističke organizacije Kotor, kao mehanizam buđenja zainteresovanosti kod publike za sve buduće aktivnosti u okviru Laboratorije za arheologiju pomorstva u saradnji sa institucijama kulture.

“Naša zajednička vizija je da svake godine Kotor i Pomorski muzej Crne Gore budu centri prezentacije bogatstva i značaja podvodne kulturne baštine Crne Gore, a da grad postane čvorište razvoja nauka za podvodna istraživanja u okviru jedinica Univerziteta Crne Gore koje deluju na teritoriji opštine“, objašnjava Darko Kovačević.

“Podvodni kulturni predjeli Crne Gore“ je manifestacija realizovana na temeljima IPA Interreg projekta WRECKS4ALL, kofinansiranog od strane Evropske Unije u okviru trilateralnog poziva Hrvatska, Bosna i Hercegovina i Crna Gora. Projektna ideja za WRECKS4ALL je napisana 2017. godine kao rezultat detaljne analize sektora ronilačkog turizma i sistema povezanih sa podvodnom kulturnom baštinom.

“Ideja nam je bila da predstavimo modele i primjere dobre prakse razvoja ronilačkog turizma i odgovornog korišćenja podvodnih atraktivnosti u turističke svrhe. Misterioznu kulturnu baštinu skrivenu na dnu mora smo učinili dostupnom primjenom inovativne digitalne tehnologije“, pominje Kovačević i dodaje da je sav istraživački kulturni sadržaj kao rezultat ove misije dostupan i na mobilnoj aplikaciji WREKCS4ALL.

Nakon završetka inicijalnog projekta, prilikom kojeg su uvezali istorijske olupine Crne Gore u prekograničnom kontekstu kroz kulturnu rutu sa Bosnom i Hercegovinom i Hrvatskom, uslijedila je kapitalizacija ove inovativne ideju kroz inicijativu “Podvodni kulturni predjeli Crne Gore“.

Multidisciplinarni naučni pristup kojim je koncipirana cjelokupna višednevna manifestacija omogućio je zainteresovanima da prisustvuju različitim aktivnostima koje su se dešavale na Trgu Bokeljske mornarice u Kotoru, u Pomorskom muzeju i na Pomorskom fakultetu. Implementirana je izložba na otvorenom u okviru koje su prikazani svi do sada poznati lokaliteti podvodne kulturne baštine Crne Gore. Detaljno je, pomoću fotografija, prezentovano šest lokaliteta koji su obrađeni i sa biološkog aspekta.

“Predstavljeni su francuski razarač Dag, parobord Tihany, torpedni brod Golečnica 91, Uvala Bogovica, avion Supermarine Spitfire, brodlom iz 16. vijeka kod rta Kabala. Bilo je riječi i o drugim brodolomima, poput broda Brindisi, kraljevske jahte Rumija i antičkih lokaliteta na većim dubinama“, konstatuje Kovačević.

Tokom manifestacije posjetioci su mogli virtuelno da zarone na lokalitete pomoću naočara za virtuelnu realnost. Organizovane su panel diskusije i predavanja na temu istraživanja podmorja, istorije podmorničarstva, živog svijeta koji nastanjuje olupine brodova, premijera filma “Parobrod Tihany“, izložba maketa brodova, kao i prezentacija kandidature za “Budva Boka 2028 Evropska prijestonica kulture“. Edukativni karakter manifestacije ogledao se i u sprovođenju uvodnog kursa podvodne arheologije koji je imao za cilj da približi ovu nauku, kao i nove metode digitalne dokumentacije građanima.

Upotreba augumentovane (AR) i virtuelne (VR) realnosti u reprezentaciji istraživačkih dostignuća u arheologiji pomorstva nije rijetka pojava. Danas digitalna tehnologija omogućava proizvodnju realistične 3D replike potonulog broda. Kovačević pojašnjava da je takva replika identična realnom stanju lokaliteta na morskom dnu i sadrži veliki broj podataka koje se koriste u naučnom istraživanju. Kada se 3D model obradi i integriše u virtuelnu ili obogaćenu realnost, kada se doda naracija istorijskog konteksta, ispovijesti posade, opis događaja potonuća i njegovih dramatičnih posljedica, kako kaže Darko Kovačević, dobija se proizvod gdje svako ko ne roni može da sazna detalje, ali u isto vrijeme i sam istraži potonuli brod u simulaciji ronjenja.

“Metodologija digitalizacije ne zahtijeva veliki tim i logistiku, štedi vrijeme i novac i omogućava da se potonuli brod izučava u komforu kancelarije“, obrazlaže on i dodaje da je digitalna dokumentacija važna za naučno istraživanje, za institucije koje se bave zaštitom i praćenjem stanja lokaliteta, prostornim planiranjem morskog dna, te je u isto vrijeme i osnova za raznovrsne kreativne proizvode koji prenose bitne edukativne istorijske i kulturne poruke javnosti.

Dok je cilj projekta WRECKS4ALL da se umreže sektor podvodne kulturne baštine, lokalni i nacionali akteri u turizmu i pružaoci usluga ronilačkog turizma, sa manifestacijom “Podvodni kulturni predjeli Crne Gore“ organizatori su željeli da te veze održe kako bi turistima i građanima predstavili atraktivnosti Crne Gore sa uzbudljivim pričama iz podmorja i lokalitetima zanimljivim za ronjenje.

“Sa kolegama iz Pomorskog muzeja Crne Gore ćemo raditi da manifestacija bude još raznovrsnija i bolje uveže sve relevantne sektore kako bi se na savremen način predstavilo bogatstvo podvodnih atraktivnosti i skrenula pažnja na važnost njenog očuvanja i zaštite“, zaključuje Kovačević napominjući da imaju u planu da rade na daljem razvoju projekta.