Keno Fersek  [ DW ]

28. 11. 2025. 08:33

Ruski dronovi neometano lete iznad Moldavije i Rumunije

Stanovnici jednog rumunskog sela bili su u šoku. U utorak prije podne 25. novembra 2025. ruski dron srušio se na imanje u selu Puješti, 50 kilometara od granice Rumunije sa Moldavijom. Uplašeni vlasnik imanja rekao je lokalnim medijima da je bio s porodicom u kući kada se začula veoma snažna eksplozija. Dron je udario u drvo. Mnogi mještani su za rumunske medije kasnije izjavili da su isto tako užasnuti. Neki su rekli da se boje rata i da „pakuju kofere i odlaze“.

Gotovo istovremeno, u Moldaviji je ruski dron pao na krov hangara u selu Kuhureštij de Žos, 15 kilometara od ukrajinske granice. I tamo su stanovnici bili prestravljeni. „Probudiš se ujutru i ne znaš šta te čeka“, rekla je jedna starija meštanka moldavskoj televiziji.

Strah nije zavladao samo kod stanovnika ta dva sela, već i u širom Moldavije i Rumunije. U utorak 25. novembra te dvije zemlje doživjele su do sada najteže povrede svog vazdušnog prostora od strane Rusije od početka njenog sveobuhvatnog napada na Ukrajinu. Tokom masivnog raketnog napada na Ukrajinu tog jutra, ukupno šest ruskih dronova ušlo je u moldavijski vazdušni prostor, uključujući i onaj koji je pao u Kuhureštij de Žos.

U Rumuniji se dron, koji je pao kod Puještija, navodno više sati nalazio u njenom vazdušnom prostoru, praveći veliku putanju iznad istočnog dijela zemlje. Stanovnici nekoliko okruga dobili su u tom periodu upozorenja putem mobilnih telefona.

Da li je bilo namjerno?

U vojno gotovo nezaštićenoj Moldaviji ne postoji funkcionalna protivvazdušna odbrana, tako da zemlja nije ni mogla da obori letjelice. U Rumuniji, članici NATO, situacija je drugačija: podignuta su četiri borbena aviona Alijanse, među njima dva sa njemačkim pilotima – ali su dron navodno više puta izgubili iz vida dok su oklijevali da ga obore.

Dva drona koja su pala nisu bila naoružana eksplozivom. U ruskim napadima na Ukrajinu takve letjelice često služe za obmanu protivvazdušne odbrane, ali mogu biti korišćene i za izviđanje. Putanje dronova koji su ušli u moldavijski i rumunski vazdušni prostor upućuju na to da ih je Rusija namjerno usmjerila ka tim zemljama.

One su navodno letjele sa Krima preko Crnog mora do delte Dunava, zatim u južni i centralni dio Moldavije i na istok Rumunije. Za razliku od poljske vlade, koja je u septembru 2025. optužila Rusiju da je namjerno poslala dron u Poljsku, moldavske i rumunske vlasti nisu iznosile takve optužbe.

Vazdušni prostor prekršen desetinama puta

U Moldaviji je ruski ambasador pozvan na razgovor još u utorak. U Rumuniji, međutim, reakcija vlasti prema Moskvi za sada izostaje. Ipak, ruski ambasador je i ranije zbog sličnih incidenata više puta pozivan u rumunsko Ministarstvo spoljnih poslova. Poslednji put sredinom novembra, kada su mu pokazani i djelovi ruskog drona koji je pao na rumunskoj teritoriji.

Rusija je u poslednjih nekoliko godina više puta povrijedila vazdušni prostor Moldavije i Rumunije, kako dronovima tako i raketama. U Rumuniji je bilo i eksplozija. Poslednja detonacija ruskog drona na rumunskoj teritoriji dogodila se 4. novembra 2025. blizu tromeđe sa Moldavijom i Ukrajinom, oko deset kilometara od grada Galaca.

Početkom prošle nedelje stanovnici sela Plauru u delti Dunava morali su da budu evakuisani nakon što je ruski dron zapalio tanker tečnog gasa u ukrajinskoj luci Izmail. Prijetila je ogromna eksplozija. Rumunsko selo Plauru udaljeno je od ukrajinske obale na tom mjestu samo oko 250 metara.

Rat postaje svakodnevica

Za Moldaviju i Rumuniju ruski rat protiv Ukrajine sve više postaje dio svakodnevice. Mnogi se, posebno u Rumuniji kao članici NATO, pitaju šta još mora da se dogodi da bi vlasti i snage Alijanse na rumunskom tlu odlučnije reagovale na takve incidente. Zanimljivo je i da se najveća baza NATO u jugoistočnoj Evropi nalazi nedaleko od rumunske luke Konstance na Crnom moru.

„To je neshvatljivo“, komentarisao je u utorak voditelj televizije Digi24. „Zakoni o obaranju dronova su donijeti, naređenja izdata, vojnici su imali odriješene ruke, a dron ipak nije oboren.“ Rumunski ministar odbrane Jonuc Mošteanu, inače odlučan pristalica pomoći Ukrajini, teško je nalazio objašnjenja. „Nismo u ratu“, rekao je, „ne možemo tek tako da pucamo, a da ne mislimo na posledice.“

„Šetalište za ruske dronove“

U februaru 2025. rumunski parlament usvojio je izmjene zakona koje omogućavaju obaranje dronova u rumunskom vazdušnom prostoru – što ranije nije bilo moguće. Zakon je stupio na snagu u maju 2025. To što se od tada nijedan ruski dron nije oboren, sadašnji predsjednik Rumunije Nikušor Dan, koji je na funkciju došao u maju 2025, ne vidi kao problem.

U srijedu je dao iznenađujuće umirujuću izjavu za rumunske medije: „Svi ti dronovi koji s vremena na vrijeme uđu u naš vazdušni prostor – pa to su nezgode.“ Takvi incidenti, tvrdi, dešavaju se na mnogim mjestima u Evropi. „Riječ je o tehničkim problemima.“ Pri tom nije precizirao šta tačno znači „tehnički problemi“.

Potpuno drugačiji stav ima bivši predsednik Rumunije Trajan Basesku, poznat po oštrim izjavama prema Rusiji. Na televiziji Digi24 rekao je: „Država koja poštuje samu sebe ne dozvoljava da njen vazdušni prostor postane šetalište za ruske dronove.“