GODIŠNJICA

Dvije decenije od kraja opsade Sarajeva

Sarajevo danas obilježava 20 godina otkad je završeno četvorogodišnje ratno stanje u Bosni i Hercegovini. Grad je bio pod opsadom 1. 500 dana, tokom kojih je vladala nestašica osnovnih namirnica i uslova za život, bolest, smrt..

Opsada je počela 5. aprila 1992. godine, a borbe su prestale 14. decembra 1995, kada je u Parizu zvanično potpisan Dejtonski mirovni sporazum. Tek 29. februara 1996. godine okončana je opsada.

Sve je počelo kada je Evropska zajednica donijela odluku da se održi referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine, na kojem je 67 odsto njenih građana glasalo za osamostaljenje.

Po zatvaranju glasačkih mjesta u Sarajevu, iza ponoći postavljene su barikade na ključnim saobraćajnicama. Građani Sarajeva izašli su 5. aprila na demonstracije za mir ispred zgrade Skupštine, a prve žrtve opsade su bile Suada Dilberović i Olga Sučić na mostu Vrbanja.

Sve stranke potpisale su Deklaraciju o jedinstvenom Sarajevu, ali 13. aprila vojnici JNA pucali su na glavni terminal Sarajevskog aerodroma, gdje je stotine građana čekalo let da pobjegnu iz grada. Aerodrom je zatvoren.

Predsjedništvo BiH  20. juna 1992. zvanično je  proglasilo ratno stanje i potvrdilo ono što su ljudi već odavno znali.

Za vrijeme ratnog stanja konvoji ljudi izbjegli su u zemlje regiona i Evrope, a oni koji su ostali u Sarajevu bili su bez vode, hrane, u gradu je vladala epidemija enterokolitisa i dizenterije. Svi koji su prošli kroz taj mučan period sjećaju se i hiperinflacije, kada su cijene na pijacama skočile za 100 odsto. 

Savjet UNHCR-a tada je poručilo građanima da  jedu svakih 6-7 dana lanč-pakete iz humanitarne pomoći. Pošta je priključila 30.000 telefona prioritetima, isključivo za lokalnu komunikaciju, jer veze sa svijetom nisu funkcionisale.

Sarajlije pamte te godine kao vrijeme hiperinflacije, pa je primjera radi, za jednu penziju moglo da se kupi samo 2 jajeta.

Poslije više od pet mjeseci opsade u septembru 1995. otvoren je Međunarodni aerodrom Sarajevo, a Radovan Karadžić, bivši predsjednik Republike Srpske, pristao je na povlačenje teškog naoružanja iz okoline Sarajeva u zamjenu za prekid udara NATO-a.

Konačno, 21. novembra 1995. potpisan je mirovni sporazum u Dejtonu. BiH je priznata kao cjelovita država sa dva entiteta i zajedničkim institucijama. Sarajevo je ostalo nepodijeljeno.

Ratno stanje ukinuto je 22. decembra 1995. godine, a u januaru naredne godine zatvoren je vazdušni most preko kojeg je obavljeno 13 000 letova i dopremljeno više od 160 000 tona humanitarne pomoći.

Opsada je završena 29. februara 1996. godine. Stradalo je skoro 12 hiljada ljudi, a među žrtvama je više od hiljadu djece. Grad je ostao u ruševinama, opljačkan, opustošen i zapaljen.