B.B.

FUNK: Romanu "Kismet" Sonje Ražnatović prva nagrada za najbolji neobjavljeni roman

Promocija prvonagrađenog romana „Kismet” autorke Sonje Ražnatović, dobitnice konkursa FUNK knjiga 2024 za najbolji neobjavljeni roman u Crnoj Gori, održana je sinoć u holu tehničkih fakulteta Univerziteta Crne Gore. Tom prilikom uručene su i nagrade za drugo i treće mjesto — romanu „Pljačka: socijalni krimić” autora Ratka Radunovića i rukopisu „Hollywood, Bre” autora Perice Jokića.

Veče je otvorio prof. dr Edin Jašarović, dekan Fakulteta dramskih umjetnosti i predsjednik Organizacionog odbora FUNK-a, koji je autorima uručio nagrade, istakavši značaj konkursa kao nove platforme Univerziteta Crne Gore za afirmaciju savremenog književnog stvaralaštva.

O nagrađenom romanu sa autorkom Ražnatović razgovarala je prof. dr Jelena Knežević, predsjednica stručnog žirija, podsjećajući da je „Kismet“ izdvojen među 27 pristiglih rukopisa kao djelo koje na najuverljiviji način spaja intimnu priču i društveni komentar, tradiciju i savremenost, lokalno i univerzalno.

„Roman, čiji naslov preuzima orijentalni pojam sudbine, razvija se dijelom kao ženski razvojni roman, dijelom kao porodična saga ukotvljena u prostoru multikonfesionalnog sjevera Crne Gore. U njegovom središtu je Hatidža, žena koja izrasta iz patrijarhalnog miljea Plava, odlazi na studije u Sarajevo, a zatim i u egzil, ispisujući svoj sopstveni put između datosti i izbora,” kazala je Knežević, objašnjavajući da se iz te lične priče rađa i šira porodična linija, u kojoj njen sin postaje nasljednik i tihi korektiv majčine sudbine — onaj koji nastavlja priču o porijeklu i identitetu, ali na drugačiji, pomiriteljski način.

Ražnatović govorila je o ideji sudbine kao pokretačkom motivu romana, objašnjavajući da je „Kismet" manje priča o nečemu što nam je zapisano, a više o tome koliko znamo da prepoznamo ono što smo sami zapisali.

„Hatidža je žena koja naizgled živi tiho, ali u toj tišini nosi cijelu istoriju ovog podneblja. Gradila sam je sloj po sloj — kao um koji pamti ono što generacije prije nje nisu mogle izgovoriti. U njenom životnom putu ima i majki i kćeri, i svih onih žena koje su nosile svoj svijet na leđima, a njihov svijet je bio njihov dom, u patrijarhalnim zajednicama, kao nevidljiva, ali opet sveprisutna osovina porodičnog života, s neformalnom, ali presudnom I dalekosežnom ulogom — u vaspitanju, očuvanju tradicije i emocionalne stabilnosti porodice... Zaista, ako je Hatidža reprezent nečega, onda je to unutrašnji pejzaž Balkana”, objasnila je Ražnatović.

Roman, kazala je, gradi mostove između kultura, religija i jezika, a kroz Hatidžinu i Dušanovu ljubav otvara i pitanje razlika.

„Na Balkanu, ljubav često nosi teret koji bi trebalo da pripada prošlosti: ona mora da opravdava sebe pred zajednicom, vjerom, kolektivnim pamćenjem. Hatidža i Dušan su u tom smislu ogledalo prostora koji teško podnosi razliku, ali u kojem, paradoksalno, najdublje veze nastaju upravo između onih koji dolaze s različitih obala“, kazala je autorka.

Motiv egzila prožima cijelu priču, i to ne samo kao geografski, već i kao unutrašnji proces.

Publika je imala priliku da čuje i o simboličkom okviru romana — motivu obreda gasuljenja, koji, kako je kazala Ražnatović, funkcioniše kao ritam disanja u tekstu i povezuje generacije i prostore.

"Gasuljenje je moj način da pokažem kako i pripovijedanje može biti obred koji se vrši polagano, svjesno, s poštovanjem prema onome što se više ne može promijeniti, ali se može razumjeti“, kazala je Ražnatović.

Autorka je istakla i da vjeruje u odgovornost književnosti da sa empatijom „posuđuje tuđe svjetove“, te da književni konkursi poput FUNK knjige imaju izuzetan značaj jer „stvaraju prostor za glasove koji bi inače možda ostali nečujni“.

Promocijom romana „Kismet“ realizovana je jedna od devet programskih cjelina Festivala umjetnosti, nauke i kulture Univerziteta Crne Gore, koji, između ostalog, afirmiše i nove narativne glasove i savremenu crnogorsku prozu.