P. R. [ Beta ]

AFP: U Hrvatskoj banalizacija ultranacionalizma i uspon revizionizma

Širenje ultranacionalističke retorike i jačanje istorijskog revizionizma u Hrvatskoj tokom ove godine prijeti da ponovo otvori rane u regionu koji je i dalje obilježen međuetničkim ratovima devedesetih, ocijenila je danas francuska agencija Frans pres (AFP).

AFP prenosi riječi Florijana Bibera, profesora Jugoistočnoevropskih studija pri Univerzitetu u Gracu, da se „od ogromnog koncerta Tompsona, legende hrvatske muzike poznate po pronacističkim simpatijama, koji je u julu okupio 450.000 ljudi u Zagrebu, do napada huligana na srpske kulturne događaje u novembru – tenzije u Hrvatskoj posljednjih mjeseci umnožavaju“.

„Vidimo istovremeno porast istorijskog revizionizma i rast prijetnji onima koji misle drugačije“, rekao je Biber.

AFP ukazuje da taj proces prate brojni pokušaji rehabilitacije ustaša, pronacističkog režima koji je bio na vlasti tokom Drugog svjetskog rata, i dodaje Biberovu ocjenu da „to nije novo, ali se ove godine ubrzalo i pojačalo“.

U julu je Marko Perković, poznat pod umjetničkim imenom Tompson, pred stotinama hiljada ljudi pjevao svoj hit koji počinje pozdravom „Za dom spremni“ – sloganom ustaša, režima postavljenog od strane Berlina tokom Drugog svjetskog rata, odgovornog za progon i smrt stotina hiljada Srba, Jevreja, Roma i antifašista.

Taj koncert otvorio je prostor u koji su pohrlili simpatizeri krajnje desnice. „Korijeni su dublji, ali koncert ih je sigurno ohrabrio, jer su vidjeli koliko fanova postoji“, analizira Biber.

AFP dodaje da je čak i hrvatski premijer Andrej Plenković prisustvovao Tompsonovim probama i objavio selfi sa pjevačem.

Od maja 2024. godine, njegova stranka HDZ (desnica) vlada u koaliciji sa Domovinskim pokretom, koji zastupa nacionalistički, antiimigracioni, anti-LGBT diskurs i zagovara zabranu abortusa u zemlji u kojoj je Katolička crkva gotovo svemoćna, navodi francuska agencija.

Tompson, čiji pseudonim upućuje na automatsku pušku, postao je poznat tokom sukoba koji su razorili Jugoslaviju 1990-ih. Predstavljajući svoje koncerte kao proslavu „vjere, porodice i otadžbine“, on odbacuje bilo kakve simpatije prema nacizmu i takve optužbe naziva neprihvatljivim.

Mnogo puta tvrdio je da refren „Za dom spremni“ nema nikakve veze sa ustaškim sloganom, iako su riječi iste. Kaže da se poziva na korišćenje istog slogana od strane jedne paravojne grupe početkom 1990-ih, navodi AFP.

Fraza je zvanično zabranjena presudom Ustavnog suda iz 2006. godine. Međutim, poslije Tompsonovog megakoncerta ovog ljeta, dva poslanika su je izgovorila čak i u parlamentu.

U oktobru su neki poslanici organizovali okrugli sto u parlamentu na kojem su doveli u pitanje broj žrtava hrvatskog koncentracionog logora Jasenovac, u kojem je, prema Američkom muzeju Holokausta, ubijeno 100.000 ljudi.

Jevrejska zajednica osudila je događaj kao „skandalozan“ i „moralnu sramotu“.

Ultranacionalistički narativi takođe podstiču tenzije između Srba i Hrvata, koji su se sukobljavali tokom ratova devedesetih.

Iako je poštovanje prava srpske manjine u Hrvatskoj bilo jedan od uslova za ulazak Hrvatske u Evropsku uniju 2013. godine, antisrpski narativi nikada nijesu nestali.

Za Milorada Pupovca, predstavnika srpske manjine, koja čini tri odsto od 3,8 miliona stanovnika Hrvatske, situacija nikada nije bila ovako napeta, piše AFP.

Početkom novembra maskirani muškarci upali su na jedan srpski kulturni događaj, uzvikujući fašističke slogane, što je dovelo do otkazivanja više sličnih događaja iz bezbjednosnih razloga. Antisrpski grafiti takođe su zabilježeni u više gradova.

„Nikada ranije nijesmo vidjeli da maskirane grupe mladih ultrasa na ovaj način napadaju kulturu, slobodu izražavanja i prava manjina – i potencijalno uskoro i same institucije“, upozorio je Pupovac.

Pod naslovom „U Hrvatskoj banalizacija ultranacionalizma i uspon revizionizma“ AFP piše da je „u masama koje su prisustvovale Tompsonovom koncertu, među proustaškim simbolima, bilo mnogo porodica sa djecom i tinejdžerima rođenim mnogo nakon završetka rata“.

Nove generacije izložene su ultranacionalističkim idejama, ponekad čak ekstremnijim nego tokom rata – „u globalnom kontekstu u kojem su radikalne ideje češće i društveno prihvatljivije“, ocijenio je Florijan Biber.

U nedjelju se oko 10.000 antifašista okupilo na protestima u Hrvatskoj kako bi osudili nedavne antisrpske incidente i ponovno jačanje ekstremne desnice u zemlji.

„Vrijeme je da se tiha većina oglasi protiv ovih opasnih i nasilnih trendova“, rekla je aktivistkinja Vedrana Bibić za AFP nekoliko dana prije protesta.