M.V. [ Danas ]

Ko je uhapšena Federika Mogerini?

Bivša šefica diplomatije EU Federika Mogerini jedna je od tri osobe koje je belgijska policija uhapsila juče u okviru opsežne istrage o prevari u vezi sa finansiranjem akademije za mlade diplomate u Brižu, rekle su dvije osobe upoznate sa istragom za Euractiv i njegovog partnera De Standard.

Politico piše da su belgijske vlasti uhapsile troje osumnjičenih i izvršile pretres Evropske službe za spoljne poslove (EEAS) i Koledža Evrope zbog sumnje na prevaru prilikom osnivanja akademije za obuku diplomata.

Među uhapšenima je bivša šefica spoljne politike EU Federika Mogerini i visoki diplomata Stefano Sanino koji se nalaze u pritvoru nakon što je belgijska policija pokrenula racije u utorak u okviru istrage o prevari.

Sanino, bivši italijanski diplomata, bio je najviši državni službenik u EEAS-u, a trenutno je generalni direktor za odjeljenje Bliskog istoka, Sjeverne Afrike i Zaliva u EEAS-u.

Pretresi, sprovedeni na zahtjev Evropskog javnog tužilaštva (EPPO) i odobreni od strane belgijske policije, obavljeni su u sjedištu EEAS u Briselu, u objektima Koledža Evrope u Brižu i u privatnim stanovima, navodi se u saopštenju EPPO-a.

EEAS je odjeljenje EU za spoljnu politiku, a do 2019. godine na njegovom čelu je bila bivša potpredsjednica Evropske komisije Federika Mogerini. Ona je od 2020. rektor Koledža Evrope, obrazovne ustanove za buduće službenike EU, a na mjestu direktorke od avgusta 2022. godine.

Belgijski list L’Echo je izvjestio da je Mogerini u pritvoru, ali Koledž nije želio to da komentariše.

Belgijske vlasti istražuju Evropsku diplomatsku akademiju, program za mlađe diplomate iz zemalja EU koji vodi Koledž Evrope, a Mogerini je… Pretresi su prvi put prijavljeni preko Euractiva.

EPPO je naveo da postoje „jake sumnje“ da su prekršena pravila „fer konkurencije“ kada je EEAS dodijelio tender za uspostavljanje diplomatske akademije Koledžu Evrope.

Istraga se fokusira na to da li je koledž unaprijed bio obaviješten o kriterijumima za izbor tendera prije nego što je zvanična objava objavljena.

Službenik EEAS-a, koji je želio da ostane anoniman, rekao je da su pretresi obavljeni u administrativnoj zgradi EEAS-a u Briselu na adresi Rue d’Arlon 62, a ne u glavnoj zgradi kod kružnog toka Schuman. Zaposleni su zamoljeni da se evakuišu iz prostorija i ostave vrata kancelarija i namještaj otključane.

Visoki zvaničnik EU rekao je za Politico da su pretresi povezani sa istragom koja je započela prije nego što je Kaja Kalas preuzela funkciju na čelu spoljnopolitičkog sektora EU.

Portparolka Evropske komisije, Anita Hiper, potvrdila je da je policija u utorak izvršila pretres EEAS-a kao dio „tekuće istrage aktivnosti koje su se odvijale u prethodnom mandatu“, što znači prije reizbora predsjednice Komisije Ursule fon der Lajen u decembru 2024. godine.

Na pitanje za dodatne detalje tokom redovnog podneva u Komisiji, portparoli nisu željeli da komentarišu da li su neki zaposleni u instituciji uhapšeni niti da pruže dodatne informacije o istrazi.

EPPO je naveo da je prethodno zatražio od vlasti da ukinu imunitet, koji se obično daje diplomatama i štiti ih od pravnog gonjenja, za „više osumnjičenih“ prije pokretanja istrage, i da je taj zahtjev odobren. Nije precizirano kod kojih tela su podneti ti zahtjevi.

Ko je Federika Mogerini?

Prije godinu dana Federika Mogerini je boravila u Beogradu kako bi promovisala ovaj Koledž, a uz to se sastala i sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem.

Mogerini je rektorka Koledža Evropa postala 2020. godine, podrškom većine članova administrativnog vijeća koledža. No, njen izbor pratilo je i negodovanja predavača ovog fakulteta koji su smatrali da nije kvalifikovana za funkciju rektora, ali i da ne ispunjava formalne uslove s obzirom da se prijavila mjesecima nakon što je konkurs okončan.

Da je Mogerini zainteresovana za ovu poziciju saznalo se u aprilu te godine, onda kada je Evropska komisija dala zeleno svjetlo njenoj kandidaturi.

Francuski list Liberation kritikovao je ovu odluku jer Mogerini nije imala akademske kvalifikacije potrebne za tu funkciju. Prema navodima tog lista, postojala je i mogućnost sukoba interesa u vezi s tim, budući da Koledž Evrope finansira Evropska komisija sa 50 odsto.

Prva je žena na poziciji rektora ovog koledža, čije je sjedište u Brižu, u Belgiji, a kampus ima i u Poljskoj.

U Beograd je prošle godine došla kako bi studentima, mladim profesionalcima i akademskoj zajednici predstavila programe koje nudi Koledž Evropa na tri svoja kampusa – u Poljskoj, Belgiji i Albaniji.

Mogerini je tom prilikom u Evropskoj kući u Beogradu pred tadašnjim ambasadorom EU u Srbiji Emanuelom Žiofreom i Vladimirom Lučićem, direktorom Telekoma Srbije – firme koja je jedan od pokrovitelja školarina za upis na ovaj koledž, rekla da bi voljela da se studenti iz Srbije prije svega prijave i odluče za kampus u Albaniji.

Ovdašnja javnost Mogerini prije svega pamti kao bivšu visoku predstavnicu EU za spoljnu politiku, s obzirom da je u njenom djelokrugu djelovanja bilo i pitanje Kosova. Na ovoj funkciji zamijenio ju je Žozep Borelj.

Mogerini je 2014. godine na poziciji visoke predstavnice EU za spoljnu politiku i bezbjednost zamijenila Ketrin Ešton, a do tada je, na par mjeseci, bila šefica italijanske diplomatije.

Njen mandat visoke predstavnice EU obilježila je ideja razmjene teritorija između Beograda i Prištine. Srpsku stranu predstavljao je u dijalogu, i tada, predsjednik Vučić, a albansku – tadašnji kosovski predsjednik Hašim Tači.

Međusobne kritike za laži i obmane nisu zaobišle ni Mogerini. Tadašnji premijer Ramuš Haradinaj, primjera radi, poručio je da je Mogerini mnogo štete nanijela EU i Balkanu, jer umjesto da se fokusira na priznanje nezavisnosti Kosova pokrenula je temu razmjene teritorija. U to vrijeme Vlada Kosova uvela je takse na srpsku robu što je Mogerini oštro kritikovala.

Sama Mogerini govorila je da se o razmjeni teritorija ili promjeni granica nikada nije govorilo, ali da dijalog uključuje diskusiju i priznavanje granica.

Mogerini se vezuje i za priču o formiranju Zajednice srpskih opština. Ona je u avgustu 2015. potpisala pismo kojim se obavezala da ZSO neće imati izvršna ovlašćenja, kako bi se ispunio krucijalni uslov bivšeg kosovskog premijera Ise Mustafe. Potpis je, pored Mogerini i Mustafe, stavio i Vučić.

Kao šefica spoljne politike EU (od 2014. do 2019.), Mogerini se našla na spisku „žena koje su preoblikovale Brisel“ za 2016. Politikov Transatlantski kaukus političkih insajdera dosljedno je ocjenjivao Mogerini kao jednu od najcjenjenijih zvaničnika EU.

Mogerini je članica Demokratske partije (PD), koja je dio Partije evropskih socijalista. Prije toga je bila ministarka spoljnih poslova i međunarodne saradnje Italije od februara do oktobra 2014. u vladi premijera Italije Matea Rencija.

Bila je poslanica italijanskog Predstavničkog doma od 2008. do 2014. godine.

Mogerini je rođena 16. juna 1973. u Rimu u porodici filmskog režisera i scenografa Flavija Mogerinija. Pohađala je Univerzitet Sapijenza u Rimu gdje je studirala političke nauke i diplomirala sa specijalizacijom iz političke filozofije, sa završnim radom na temu islama i politike, koji je napisala dok je boravila na Erasmus programu u Francuskoj.

Od kako je imenovana u Evropsku komisiju, Mogerini je isticala da je islam dio evropske istorije i budućnosti. U govoru u Briselu 24. juna 2015. godine, rekla je: „Islam ima mjesto u našim zapadnim društvima. Islam pripada Evropi. Ima svoje mjesto u istoriji Evrope, u našoj kulturi, u našoj hrani i što je najvažnije – u sadašnjosti i budućnosti Evrope. Sviđa se to nekome ili ne, to je realnost“.

Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Antonio Gutereš imenovao je 2019. Mogerini za suosnivačicu Visokog panela za interno raseljena lica, zajedno sa Donaldom Kaberukom.

Udata je za Matea Rebesanija sa kojima ima dvije ćerke – Katerinu i Martu.